وَمَا كَانَ النَّاسُ إِلَّا أُمَّةً وَاحِدَةً فَاخْتَلَفُوا وَلَـوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ فِيمَا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ
و مردم [پیش از موهبت اختیار، به فرمان غرایز عمل میکردند و] جز امتی واحد [=یکدست و مشغول به دنیا] نبودند، پس [با ارسال پیامبران و انزال کتب آسمانی و قرار گرفتن میان دوراهی انتخاب] اختلاف ورزیدند؛ 26 و اگر نبود کلمهای [=مهلت مؤثری؛ که] از جانب پروردگارت [بر نظام عکسالعمل طبیعی اعمال] پیشی گرفته [و موجب تعویق بازتاب اعمالشان تا آخرت شده است]، 27 در موارد اختلافشان داوری میشد [=به عقوبت اختلافشان در دنیا گرفتار میشدند].
26- آدمیان در دوران پیش از موهبت اختیار و دمیده شدن روح الهی، همچون حیوانات، در پیروی از غرائز، امتی یکسان بودند و پس از ماجرای ابلیس و بعثت پیامبران برای هدایت بنیآدم در دوراهیهای زندگی بود که اختلاف آغاز گردید، به آیه زیر نگاه کنید:
کَانَ النَّاسُ أُمَّهً وَاحِدَهً فَبَعَثَ اللهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَمُنْذِرِینَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِیهِ إِلاَّ الَّذِینَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَیِّنَاتُ بَغْیًا بَیْنَهُمْ... [بقره 213 (2:213) ]
واژه «امت» در قرآن علاوه بر انسان، در مورد همه موجودات روی زمین و پرندگان آسمان، به دلیل اشتراکشان در پیروی از غرائز و فرمان ژنها را در این آیه میبینید: وَمَا مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ وَلا طَائِرٍ یَطِیرُ بِجَنَاحَیْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُکُمْ... [انعام 38 (6:38) ].
27- کلمه پیشی گرفته بر نظام علت و معلولی را قرآن در آیات دیگری مطرح کرده است. از جمله: انفال 68 (8:68) ، هود 110 (11:110) ، طه 129 (20:129) ، فصلت 45 (41:45) ، شوری 14 (42:14) .