إِلَهِ النَّاسِ
[همان] معبود حقیقی مردم،4
4- «إِلَه» واژهای است برای هر معبودی که آدمی اتّخاذ میکند، اعم از حق یا باطل، اما «الله»، با الف و لامِ معرفه بر سر«اله» [معبود]، تعریفی از خالق یکتا و تنها معبود شایسته پرستش به شمار میرود. مدعای همه پیامبران و مسئله اصلی در مبارزه «شرک و توحید»، تبلیغ «تک خدایی» در برابر «تنوع خدایان» بوده است. نکته مهم در الوهیت، جامعیت و تنوع انحراف از آن است؛ الهه خودپرستان هوای نفس خودشان است [فرقان 43 (25:43) و جاثیه 23 (45:23) ]، برای کسانی: گوساله [طه 88 (20:88) ]، بُت [انبیاء 36 (21:36) ]، پیامبران [نحل 51 (16:51) و مائده 73 (5:73) ] و انواع الهههای دیگر بوده و هستند که میتواند در مشاهیر هنر، علم، ورزش و هرآنچه دل آدمی را تصاحب کند و او را شیفته خود سازد جلوه نماید. قرآن در وصف چنین شرکهایی متذکر شده است: «برخی از مردم به جای خدا همتایانی میگیرند و آنها را همچون خدا دوست میدارند! ولی کسانی که ایمان [راستین] آوردهاند شدیدترین دوستی را به خدا دارند» [بقره 165 (2:165) ].
جوامع بشری هیچگاه خالی از پرستش نبوده است، مشکل اصلی، شراکت در پرستش و انحراف از توحید میباشد. به نظر میرسد هرگونه تحقیقی در خدا شناسی، اسلام شناسی یا قرآن شناسی، بدون شناخت دقیق این مثلث مقدور نباشد و هیچ ایمانی قبل از تسلیم به قلمرو معنایی این مفاهیم مقبول واقع نشود.