وَمَا نُؤَخِّرُهُ إِلَّا لِأَجَلٍ مَّعْدُودٍ
و ما آن [آخرت] را جز تا زمانی محدود به تأخیر نمیاندازیم. 114
114- منظور این نیست که قیامت قرار بوده زودتر اتفاق بیفتد ولی به خاطر لطف به شما آن را به تأخیر انداختهایم، بلکه همچون میوه نارسی که باید برسد تا از شاخه جدا شود، سیر تکاملی زمین، منظومه شمسی، شاخهای از کهکشان راه شیری یا کل آن باید به مرحلهای که از آفرینش آن مقدّر شده برسد تا تحقق یابد.
به تعبیر قرآنی، قیامت همچون میوهای بر درخت، که سنگین شده و ناگهان از بند خود میافتد، رخ میدهد:
اعراف 187 (7:187) - یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَهِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّی لا یُجَلِّیهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لا تَأْتِیکُمْ إِلاَّ بَغْتَهً یَسْأَلُونَکَ کَأَنَّکَ حَفِیٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللهِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ- از تو [ای پیامبر] درباره زمان وقوع قیامت میپرسند، بگو: علم آن نزد پروردگارم است که آن را در وقت خودش جز او ظاهر نمیسازد. [قیامت] در آسمانها و زمین سنگین شده و جز ناگهانی اتفاق نمیافتد. از تو [درباره آن] میپرسند، انگار تو از آن خبرداری! بگو: علم آن فقط نزد خداست، اما بیشتر مردم نمیدانند.
اینجهانهمچوندرختاست ایکِرام
ما بر او چون میوههای نیـم خام
سخت گیـــرد خـــامها مــر شـاخ را
زآنکه در خامی نشایـد کاخ را
چون بپخت وگشت شیرین لب گزان
سستگیرد شاخها را بعد از آن
سختگیـری و تعصّـب خـامی است
تا جنینی،کار خونآشامی است
تعبیر «اجل معدود» دلالت بر محدود بودن به «عدد»، بنابراین سررسیدن و به شمارش درآمدن میکند. این تعبیر را قرآن درباره روزهای رمضان که به سرعت میگذرد و نیز ایام حج آورده است. [أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ- بقره 184 (2:184) و 203 (2:203) ]. یوسف را هم به بهائی اندک، چند عدد درهم فروختند [وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَهٍ...- یوسف 20 (12:20) ]. منحرفان اهل کتاب نیز فکر میکردند اگر آتشی هم دامنشان را در آخرت بگیرد، چند روزی بیشتر نخواهد بود [آلعمران 24 (3:24) ، بقره 80 (2:80) ] حال آنکه دوزخ ابدی است. ما چون در مقیاس زمینی و عمر کوتاه خود زندگی میکنیم، دور بودن قیامت را به حساب نمیآوریم و منتفی محسوب میکنیم. به گفته شاعر: «در بهاران زاد و مرگش در دی است ؛ پشه کی داند که این مُلک از کِی است؟» به تعبیر قرآن: آنها آن را دور میبینند، حال آنکه ما آن را نزدیک میبینیم [معارج 6 (70:6) و 7- إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا].