43- «تَّنُّورُ» [با تشدید نون] از ریشه نور است، تنور نانوائی نیز روشن و آتشین است، معرفه آمدن «التَّنُّورُ» دلالت بر مشخص و واحد بودن آن می‌کند، آیا واقعاً آب از تنور خانه پیرزنی- آنطور که گفته‌اند – فوران کرد، یا منظور از تنور، کل سطح زمین است، آنگاه که در سپیده دم نورانی شده باشد [آنچنان که از امام علی(ع) نقل شده است]؟ در اینصورت چه بسا آب‌فشان‌های سطحی زمین مورد نظر باشد که از هر روزنه‌ای فوران آغاز کردند. این همان توصیفی است که در آیات 11 (54:11) و 12 سوره قمر آمده است: فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاءِ بِمَاءٍ مُنْهَمِرٍ وَفَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُیُونًا فَالْتَقَى الْمَاءُ عَلَى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ
طلوع خورشید از مشرق زمین به گونه‌ای فوران نور و روشنائی است که از افق سر می‌زند. در آیه 81 همین سوره (11:81) ، از عذاب قوم لوط در سپیده‌دم یاد شده است: ...إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَلَیْسَ الصُّبْحُ بِقَرِیبٍ [زمان تعیین شده برای عذاب آنها صبح است، آیا صبح نزدیک نیست؟]، صبح معنائی مجازی نیز دارد؛ در پس هر ظلمی، همانند هر ظلمتی، صبحی روشن است.

44- سبقت گرفتن از جانب خدا 9 بار در قرآن آمده است؛ بیش از همه [6 بار] سبقت گرفتن کلمه‌ای از خدا [نسبت به قانون علت و معلولی و ملازمت فوری عذاب با اعمال سوء] که همان مهلت بخشیدن خدا به بندگان در عمر دنیائی است، پس از آن [2 بار] سبقت گرفتن قول خدا بر همسر و فرزند نوح، یکبار نیز سبقت گرفتن کتاب [قانون] خدا، که به تعبیر دیگری همان «کلمه پیشی گرفته» است [انفال 68 (8:68) - لَوْلا کِتَابٌ مِنَ اللهِ سَبَقَ لَمَسَّکُمْ فِیمَا أَخَذْتُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ].
منظور از قول خدا، الزاماً عذاب دنیائی یا اخروی نیست، بلکه قابلیت و استعداد هدایت را از دست دادن نیز تحقق قول الهی است، هرچند نتیجه‌اش همان عذاب است. نگاه کنید: یاسین 7 (36:7) - لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَى أَکْثَرِهِمْ فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ. یاسین 70 (36:70) - لِیُنْذِرَ مَنْ کَانَ حَیًّا وَیَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْکَافِرِینَ. به نظر می‌رسد سبقت گرفتن قول خدا با همسر و پسر نوح، نتیجه قطع امید از ایمان آوردن آنان و تباه شدن استعدادهای ایمانی آنها باشد.