وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُّوحِي إِلَيْهِم مِّنْ أَهْلِ الْقُرَى أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ اتَّقَوْا أَفَلَا تَعْقِلُونَ
ما قبل از تو [نیز] هیچ رسولی نفرستادیم، جز مردانی از اهل شهرها [و نه فرشتگانی از آسمانها] که به آنها وحی میکردیم، آیا [مخالفان رسالت تو] در زمین سیر [=جهانگردی] نکردهاند تا ببینند سرنوشت پیشینیان آنها چگونه بوده است؟ 102 و سرای آخرت برای کسانی که [در این ابتلائات] پروا پیشه کردند بهتر است، آیا تعقل نمیکنند [=عبرت نمیگیرند و این تجربیات را به کار نمیبندند]. 103
102- در قرآن 7 بار فعل امر «سیروا» [سیر و سفر کنید] آمده و 7 بار [عدد کامل] نیز با جمله: «افلم یسیروا» [چرا سیر و سفر نمیکنند]، به زمینچسبیدگان بیهمت از سیاحت را مذمّت کرده است!
چنین سیر و سفری، نه صرفاً برای گردش و تفریح، بلکه برای نظاره در چگونگی سرنوشت امتهای پیشین است [کیف کان عاقبه الذین من قبلهم]. یعنی بررسی تاریخ گذشتگان که 12 بار تأکید شده است. یکبار نیز [عنکبوت آیه 20 (29:20) ] این سیر و سیاحت را به منظور دیرینهشناسی، برای کشف آثار اولیه پیدایش حیات در کره زمین توصیه کرده است.
103- معنای ریشهای کلمه «عقل»، حفظ و نگهداری است. تفکر یعنی اندیشه کردن در امور. محصول اندیشه، «علم» است. اما حفظ و نگهداری و کاربرد علم، تعقل نامیده میشود و عاقل کسی است که از دانش خود در مسیر درست استفاده کند.