وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَن نَّفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِـمُونَ
آن زنی که یوسف در خانهاش بود، 28 از او کام دل خواست و [به این منظور] درها را بست و گفت: هان، بشتاب که در اختیار توام! یوسف گفت: پناه بر خدا، او [=همسر تو] که ارباب من است، مقام و موقعیت مرا نیکو داشته است 29 [و این خلاف مروّت است به او خیانت کنم]، بیگمان ستمگران به سعادت نمیرسند.30
28- «مراوده» همچون مرید و اراده، از ریشه «رَوَدَ» میباشد که در باب مفاعله [مراوده]، دلالت بر قصد و ارادهای برای تغییر اراده دیگر میکند. چنین طلب و تلاشی معمولا با لطائف الحِیل، یعنی شیوههای لطیف و ظریف برای تصرّف دل طرف مقابل یا با تحکم و تجاوز انجام میشود. از هشت باری که واژه مراوده در قرآن آمده، هفت مورد آن [آیات 23، 26، 30، 32، 51 و 61 از سوره یوسف] در ارتباط با قصد همسر فرعون در کامجوئی از یوسف، یا قصد برادران یوسف برای جلب رضایت و فریب پدرشان میباشد. مورد دیگر به قصد قوم لوط برای زشتکاری نسبت به مهمانان پیامبرشان نسبت داده شده است [قمر 37 (54:37) ]. جالب آنکه قرآن غلبه بر قلوب منکران و جذب دل آنان را «رُویدا» نامیده [طارق 17 (86:17) - فَمَهِّلِ الْکَافِرِینَ أَمْهِلْهُمْ رُوَیْدًا] که از ریشه اراده و نوعی حکمت و هنرمندی در تغییر دلهای مخالف میباشد.
29- در آیه 21 خواندیم (12:21) که عزیز مصر وقتی یوسف را خرید و به خانه برد، به همسرش سفارش کرد: «أَکْرِمِی مَثْوَاهُ» [مقام او را گرامی دار].
30- «فِلاح» را رستگاری، موفقیت و به نجات و پیروزی رسیدن ترجمه کردهاند. ریشه این کلمه «فَلَحَ»، تداعی کننده شکافتن موانع برای انجام کار و پیشروی در مسیر است. در زبان عربی کشاورز را به خاطر شکافتن و شخم زدن زمین «فلاّح»، و کشاورزی را «فلاّحت» میگویند. به همین نحو دریانورد را نیز که دریا را میشکافد و پیش میرود فلاّح مینامند.
کشاورز با شخم زدن زمین، امکان تنفس به زمین میدهد تا دانه نهاده شده در آن، از دل خاک به افلاک سر کشد و در پرتو نور خورشید بالنده و بارور گردد. دانه قدسی آدمی نیز اگر از بار سنگین وابستگیهای مادّی، به مدد تزکیه نفس آزاد گردد، در هوای ایمان و معنویت، به رشد و تعالی میرسد. قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا [سوره شمس آیه 9 و 10]. تأکید «إِنَّهُ لاَ یُفْلِحُ» هفت بار در سوره تکرار شده است؛ به ترتیب، درباره ظالمون [4 بار]، کافرون [2 بار]، و مجرمون [1 بار].