69- ضمیر «ما» در نیمه اول آیه [نَأْتِی، نَنْقُصُهَا] نشان دهنده دست اندرکاری فرشتگان، پیامبران و مؤمنین به اذن الهی است، برخلاف نیمه دوم آیه که فقط اسم ظاهر «الله» و ضمیر سوم شخص متصل و منفصل [ه و هو] را به کار برده است. منظور این است که: آیا مشرکان نمی‌بینند اسلام و پیام توحیدی آن با فداکاری پیامبر و پیروان او روز به روز گسترش بیشتر و نفوذ عمیق‌تری در دل مردم پیدا می‌کند و از سرزمین تحت نفوذ آنان به تدریج کاسته می‌گردد، آیا باز هم فکر می‌کنند آنها پیروز خواهند شد؟ جمله: «أَنَّا نَأْتِی الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا» عیناً در آیه 44 سوره انبیاء (21:44) تکرار شده است که از مقایسه آنها بهتر می‌توان به منظور آیه پی برد. این آیه [مطابق جدول شماره 15 کتاب سیر تحول قرآن] در سال 7 هجری در مدینه پس از پیروزی‌های متعدد مسلمانان و صلح حدیبیه و به رسمیت شناخته شدن اسلام در شبه جزیره نازل شده است. با توجه به چنین شرایطی بهتر می‌توان شأن نزول آیات را درک کرد.

70- در قرآن جمعاً 8 بار از «سریع الحساب» و 2 بار از «سریع العقاب» بودن خدا، عمدتاً در ارتباط با حکم او و جزای مکتسبات بندگان، یاد شده است. برخی چنین پنداشته‌اند که تجلی این صفت در روز داوری است و خدا با وجود کثرت بندگان در نسل‌های مختلف، در یک لحظه به حساب‌های ریز و درشت و نیک و بد همه بندگان رسیدگی می‌کند و برخلاف حسابرسی‌های دنیائی، تراکم امور، کار او را کند نمی‌سازد. اما به نظر می‌رسد این صفت جاری و دائمی بوده و اختصاصی به قیامت نداشته باشد. یعنی هر کردار و رفتار آدمی، بلافاصله ثبت و ضبط می‌شود و نیازی به حسابرسی‌های بعدی همچون امور دنیائی نیست.