رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ
ای پروردگارمان، مرا، و والدین مرا، و دیگر مؤمنان را در روزی که حساب برپا می شود بیامرز. 44
44- جمعاً چهار آیه درباره استغفار ابراهیم(ع) برای پدرش در قرآن آمده است که هرکدام از زاویه مستقلی به این مسئله نگاه میکند؛ اولین اشاره در سال 6 بعثت، وعده او را برای چنین آمرزشی مطرح کرده است [مریم 47 (19:47) - قَالَ سَلَامٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کَانَ بِی حَفِیًّا]، اشاره دوم در سال 12 بعثت، وفای به عهد ابراهیم(ع) را برای این آمرزش خواهی نشان میدهد [ابراهیم 41 (14:41) - رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ]، در سومین اشاره 8 سال بعد، در سال 7 هجری، در ابتدا تأکید میکندکه پیامبر و مؤمنین شایسته نیست برای مشرکینی که از رفتارشان مسلم شده که دوزخی هستند، از خدا طلب آمرزش کنند، هرچند از خویشاوندان باشند، آنگاه برای رفع سوء تفاهم نسبت به آمرزش خواهی ابراهیم(ع) برای پدرش، تأکید میکند که این استغفار به دلیل قولی بود که به او داده بود. به این ترتیب معلوم میشود اهمیّت وعده نزد خدا تا کجا اهمیت دارد!! [توبه 113 (9:113) و 114- مَا کَانَ لِلنَّبِیِّ وَالَّذِینَ آمَنُوا أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکِینَ وَلَوْ کَانُوا أُولِی قُرْبَى مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ. وَمَا کَانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِیمَ لِأَبِیهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَهٍ وَعَدَهَا إِیَّاهُ فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ ِبْرَاهِیمَ لَأَوَّاهٌ حَلِیمٌ] و بالاخره در سال 10 هجری بار دیگر این استثنا را مورد تأکید قرار میدهد و با جزئیات بیشتری ضرورت صراحت در مواضع اعتقادی را تبیین میکند تا حق و باطل مخلوط نگردند [ممتحنه 4 (60:4) - قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَالَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْکُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ کَفَرْنَا بِکُمْ وَبَدَا بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمُ الْعَدَاوَهُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِیمَ لِأَبِیهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَمَا أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اللهِ مِنْ شَیْءٍ رَبَّنَا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنَا وَإِلَیْکَ أَنَبْنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ].