18- بر حسب آیه دهم سوره فصلت، زمین در دو مرحله، و تقدیر اقوات آن [ارزش غذائی و شیمیائی خاک] در چهار مرحله انجام شده است که از نظر علمی به مراحل: 1- دوران شهاب سنگ‌ها، 2- دوران برخورد دنباله‌دارهای حاوی آب، 3- دوران آب فشان‌ها، 4- دوران لجنزارها، تقسیم شده است. در عصر لجنزارها با افزایش تدریجی آب در سطح زمین و گِل رُس‌های حاصل شده در آبگیرهای راکد و متعفن با گازهای سیانیدی دوره قبل و در اثر پیدایش بازهاى آلی و تأثیر گل رس در ایجاد نوکلوتیدها، اولین هسته‌های حیاتی با تولید مثل پدید آمده است.
در قرآن سه بار به «صلصال کالفخار» [خاک رس خشک، همچون خاکی که در آجرپزی و کوزه‌گری مورد استفاده قرار می‌گیرد] اشاره شده است که دومورد آن پیدایش این گل رس را از لجن‌های متعفن قدیمی ذکر کرده است: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ» [حجر 26 (15:26) و 28] که عیناً منطبق بر نظریات علمی فوق است.
منظور از «صلصال» که چند بار در این سوره و نیز یکبار در آیه 14 سوره رحمن (55:14) [خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ کَالْفَخَّارِ- انسان را از گِل رسی مثل گِل سفالگران آفریدیم] تکرار شده، خاک رُس خشک شده ادوار پیشین کره زمین می‌باشد [والله اعلم].
در این آیه منشأ پیدایش آدمی را از گِل سیاه بد بو، و در آیه 28 همین سوره (15:28) آن را از «گِل خشکیده و نپخته] شمرده است. گِل مزبور [مطابق نظریه مرحوم دکتر سحابی در کتاب قرآن مجید، تکامل و خلقت انسان، ص 188 تا 191] نظیر لجن‌هائی است که معمولا در مانداب‌ها و مرداب‌ها تشکیل می‌شود و زیست شناسان و شیمی‌دان‌ها محیط زندگی اولیه را همین مانداب‌های سطح زمین می‌دانند. بقایای جسمی موجودات اولیه، در آمیختگی با رسوب‌های رُسی، مرداب‌ها و لجنزارهائی را به وجود آوردند که محل ظهور حیات و مدارج اولیه از خلقت انسان است [تفصیل این مطلب را در بخش‌های مختلف کتاب مذکور می‌یابید].