وَإِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَّكَانَ آيَةٍ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
و هرگاه آیهای را جایگزین آیهای دیگر کنیم [=حکمی از شریعت پیشین را نسخ کرده و حکمی دیگر مقرر نمائیم] -و خدا به آنچه نازل میکند داناتر است 106- [منکران] گویند: جز این نیست که تو [این احکام را] از خود میسازی، [نه چنین نیست] بلکه بیشتر آنها نمیدانند.
106- مسئله ناسخ و منسوخ از موضوعات مورد ایراد منکرین قرآن از گذشته تا حال میباشد. به خصوص یهودیانی که احکامی از قرآن را مغایر احکام تـورات مییافتند، آن را بهانهای برای انکار حقانیت شریعت تازه میگرفتند. از جمله تغییر قبله از بیتالمقدس به مکه را برنمیتافتند و بر تعصبات مذهبی و نژادیشان پافشاری میکردند [بقره 142 (2:142) ]. خداوند پاسخ میدهد: ما هر حکمی را نسخ کنیم یا حذف نمائیم، بهتر از آن یا همانندش را میآوریم [بقره 106 (2:106) - مَا نَنْسَخْ مِنْ آیَهٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا...].
مسئله ناسخ و منسوخ و تأکید این آیه بر اینکه «خدا به آنچه نازل میکند داناتر است»، نشان میدهد که احکام خدا متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی و رشد و کمال تدریجی انسان تحول مییابد و تغییراتی که در فاصله زمانی [حدود 1500 ساله] بین نزول تورات و نزول قرآن در جوامع انسانی پدید آمده، همچون همه امور تعلیماتی و تربیتی، میتواند برخی احکام را متحول سازد.