وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ
و [علاوه بر نعمات گیاهی و آسمانی] آنچه در زمین [از معادن و سنگهای رسوبی و آذرین] که به رنگهای مختلف برای شما پدید آورده است 14 مسلماً در این [شگفتیهای عالم جمادات] نشانهای است برای مردمی که پند میپذیرند. 15
14- قرآن فعل «ذَرَأَ» را، هم درباره گیاهان، که از زمین میرویند، به کار برده است، و هم درباره چهارپایان و انسان [انعام 136 (6:136) و مؤمنون 79 (23:79) ]. سنگها نیز به گونهای محصول فعل و انفعالات فیزیکی- شیمیائی و مبادلات حرارتی زمین به شمار میروند. آیه 27 سوره فاطر (35:27) نیز سنگهای سطحی زمین را که برحسب مواد تشکیل دهنده آن رگههائی به رنگهای سفید و سرخ [در طیف زرد تا قهوهای] و سیاه ذغالی را تشکیل میدهند از آیات خدا شمرده است [...وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِیضٌ وَحُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِیبُ سُودٌ].
سه رنگ یا سه رگهای که در این آیه از آنها نام برده شده است، بیشترین نوع سنگهای رسوبی را تشکیل میدهند: الف] بیض [سفید رنگ]، شامل همه سنگهای آهکی و گچی، ب] حمرٌ مختلف الوانها [قرمز به رنگهای مختلف از زرد تا قهوهای]، شامل انواع سنگ آهنها به نسبت مقدار آهن در ترکیب با مواد دیگر، ج] غرابیب سود [سیاه مثل کلاغ] شامل ذغال سنگها [باقیمانده از جنگلهای دوران پیشین].
همه این سنگها تحت عوامل فیزیکی و شیمیائی تحت فشار و حرارت و عوامل دیگر شکل گرفته است.
15- در آیه 11 شگفتیهای عالم گیاهان را آیهای برای اهل «تفکر»، در آیه 12 شگفتیهای عالم ستارگان را آیاتی برای اهل «تعقل» و در آیه 13 شگفتیهای عالم جمادات را آیهای برای اهل «تذکر» شمرده است؛ تفکر، اندیشه کردن در پدیدههای پیرامونی است، تعقل، کاربرد علم و تجربه حاصل از تفکر است، و بالاخره تذکر، بیداری از خواب غفلت و به یاد آوردن حقایق است.