79- با همه آن تهدیدهای شداد و غلاظ، تسلط شیطان بر آدمی هرگز جبری و ذاتی نیست، بلکه به ارتباطی دوطرفه و تمایل و تسلیم خود انسان بستگی دارد. شیطان در روز قیامت در پاسخ به ملامت انسان‌ها علیه خود می‌گوید: «من هیچ تسلطی بر شما نداشتم، فقط شما را دعوت کردم، خودتان دعوت مرا پذیرفتید» [ابراهیم 22 (14:22) ]، خداوند نیز در جواب تهدید او آورده است که: «تو بر بندگان واقعی من تسلطی نداری، مگر گمراهانی که خود از تو پیروی کنند» [حجر 42 (15:42) ]، «تو را بر بندگان متوکل من تسلطی نیست» [اسراء 65 (17:65) ]. این امیدواری را هم قرآن مستقیم به انسان‌ها داده است: «مسلماً برای شیطان تسلطی بر کسانی که ایمان آورده و بر پروردگارشان توکل کنند نیست، تسلط شیطان تنها بر کسانی است که او را به ولایت خود بگیرند و به خدا شرک بورزند» [نحل 99 (16:99) و 100].

80- انجام خالصانه تکالیف بندگی، تسلیم مطلق به مشیت ربوبی و «توکل» و سپردن نتیجه آن، هر چه باشد، به خدائی که کارساز همه هستی است، رمز گشودن گره‌های شیطانی و رهائی از ریسمان‌های اسارت‌آور اوست.