أَقِـمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا
و نماز را از هنگام زوال خورشید [از وسط آسمان به سوی مغرب / اوج روشنائی روز] تا شبِ فراگیر [=اوج تاریکی] بپا دار و نیز قرائت هنگام طلوع فجر [=نماز صبح] را، که قرائت سپیده دم مشهود [ملائک] است. 92
92- اوج روشنائی خورشید هنگامی است که درست در وسط آسمان قرار گرفته باشد. این وقت ظهر است که قله نور محسوب می‌شود. دُلُوکِ الشَمس، حرکت آن به سوی مغرب و آغاز زوال روز است. نقطه مقابل ظهر، غسق اللیل قرار دارد که قله تاریکی شب و شدت ظلمات است. «غاسق» را شب تاریک گفته‌اند که مفهوم فراگیری، مسلط شدن و مهاجم بودن [مخفی و مضرّ]، به صورت حقیقی یا مجازی، در آن وجود دارد. طلوع فجر در حقیقت فصل مشترک میان شب و روز و آغاز تغییر بنیادین نظام شب به نظام روز است. نمازهای پنجگانه [ظهر، عصر، مغرب، عشاء و صبح] در امتداد زمانی این آیه قرار گرفته است، اما پاسخ به این سؤال را که چرا به جای صبح، از ظهر آغاز کرده است، باید در اولویت و اهمیت ظهر، که نماد نور کامل هدایت و روشنائی توحیدی است جستجو کرد: الله نور السموات و الارض... با زوال نورِ هدایت و میل قلوب مردم به غروب ایمانی، به تدریج ظلمت و ظلم فراگیر می‌شود و شبِ شرک بر همه جا مسلط می‌گردد. اما طلوع فجر انقلابی در طبیعت است که لولای گشایش باب نور بر تاریکی‌های گمراهی محسوب می‌شود. 96- مشهود بودن قرائت سپیده دم را، بیشتر مفسرین، مورد گواهی فرشتگان شب و روز واقع شدن دانسته‌اند، این البته قول مشهوری است، ولی مبنای قرآنی ندارد، آیا شاهد و ناظر انقراض شب و طلوع فجر بودن و چشم گشودن به نور خورشید معنای بهتری برای «مشهود» نیست؟