قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِيعًا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَى
ـ [آنگاه خدا] گفت: همگی از آنجا هبوط کنید [=نزول موقعیت و مقامی کنید؛ و در شرایط جدید] 106 برخی با یکدیگر دشمنی خواهید داشت، 107 پس هرگاه هدایتی از جانب من آمد، هر کس از هدایت من پیروی کند، گمراه و بدبخت نخواهد شد.
106- در آیات مربوط به گزینش آدم، همه جا مسئله هبوط او از بهشت مطرح شده است. تصور عمومی از هبوط، فرود آمدن مکانی است. در حالیکه فرود مقامی و کاهش موقعیت و منزلت، باتوجه به موارد دیگری که این کلمه در قرآن به کار رفته است [از جمله هبوط بنی اسراییل از زندگی ساده در صحرا به زندگی مصرفی شهر] مناسبتر میباشد. اتفاقاً هم ابلیس پس از امتناع از سجده به آدم از جایگاه منزلتی فرشتگان هبوط کرد [اعراف 13 (7:13) ] و هم کشتی نوح نیز پس از فروکش کردن آب به سطح زمین هبوط کرد [هود 48 (11:48) ].
107- در هر سه سوره بلندی که به ماجرای هبوط آدم و آدمیان پرداخته است، به مسئله عداوت بعضی ازانسانها نسبت به بعضی دیگر پس از هبوط از موقعیت بهشتی اشاره شده است:
بقره 38 (2:38) و اعراف 25 (7:25) - قَالَ اهْبِطُواْ بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَکُمْ فِی الأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِینٍ...
طه123 (20:123) - قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِیعًا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ....
به راستی چه ارتباطی میان هبوط از بهشت و پدیدار شدن دشمنی موجود است؟ به نظر میرسد رمز مسئله در همان موضوع «اختیار» و امکان گرایش به تحریکات ابلیس در دو راهی رحمان یا شیطان نهفته باشد. در عالم حیوانی، هر چند جنگ و کشتار وجود دارد، اما همه این تحرکات ناشی از تنازع بقاء و اصل انتخاب اصلح است که به فرمان غرایز و ژنها عمل میکند و کوچکترین عداوت و عنادی در آن نقش ندارد. اما در عالم انسانها، وسوسههای شیطانی زمینههای بالقوه حرص و حسد، بخل و کینه و عصبیت و عناد را به فعلیت و ظهور و بروز میرساند و آتشها به پا میکند. این همان شجرهای است که آدم با اولین عصیان در برابر خدا، با فریب شیطان آثار آنرا چشید [فاکلامنها] و فرزندان او این شجره را آبیاری کردند و همچنان میکنند.