وَنَذْكُرَكَ كَثِيرًا

و فراوان یاد کنیم. 20

20- تسبیح و ذکر در تلقی ما از این کلمات، وِردی است فردی و در تنهائی. این چه تسبیح و ذکری است که نیاز به پشتیبانی و یاری دیگری دارد؟ اشکال از آنجا ناشی می‌شود که این مفاهیم را در شکل زبانی الفاظ اسیر می‌کنیم و معنای عمیق‌تر عملی آن را نادیده می‌گیریم. تسبیح، در معنای کلی آن تنزیه و تقدیس و در معنای اجتماعی و بشری آن، منزه و بی عیب ساختن جامعه و پاکسازی آن از لوث مفاسد [از جمله آثار استبداد و ستمگری فرعونیان] است، و «ذکر» در اینجا، مطرح ساختن یاد و نام خدا [ربّ اعلی] در جامعه‌ای است که همیشه و همه جا نام فرعون و ارباب‌های قدرت، سرِ زبانهاست و یاد ستم‌های آنها دلها را می‌لرزاند.