63- معنای «اثر» در جمله: «هُمْ أُولَاءِ عَلَى أَثَرِی» را عده‌ای جای پا و نشانه‌ای که از شخص می‌ماند گرفته و گفته‌اند منظور حضرت موسی این بوده که آنها در پی من روانند. اما نه بنی‌اسرائیل در پی موسی حرکت می‌کردند و نه هفتاد نفر از برگزیدگانی که قرار بود حضرت موسی همراه خود به کوه طور ببرد به دنبال او بودند، چرا که به صراحت آیه 155 سوره اعراف (7:155) ، این عده پس از جریان گوساله‌پرستی بنی‌اسرائیل برگزیده و راهی طور شدند. در این تفسیر «اثر» جنبه مادّی و مشهود دارد، اما «اثر» می‌تواند مثل تعالیم علمی و دینی، معنوی هم باشد که قرآن عمدتاً بر همین معنا اشاره دارد، مثل آثار ایمانی پیامبران گذشته [مائده 46 (5:46) ] یا آثار علمی [احقاف 4 (46:4) ]. آیا نمی‌توان تصور کرد منظور حضرت موسی این بوده که بنی‌اسرائیل بر اساس توصیه‌های من به هارون در مراقبت از آنان و تعالیم من رفتار می‌کنند؟

64- شتاب موسی(ع) برای رفتن به میقات، بیش از شوق وصال یار، که بالاخره مربوط به نفس «خود» است، در جلب «رضایت ربّ»، که مربوط به «خدا» است، توصیف گشته است و این نکته بس عارفانه‌ای است که عشق واقعی در فراموشی خود و فنای در حُسن یار تحقّق می‌یابد. جلب رضای خدا از موضوعات بسیار مهمی است که قرآن فراوان یاد کرده است [از جمله: نمل 19 (27:19) ، احقاف 15 (46:15) ، مریم 6 (19:6) ، مائده 2 (5:2) و 16 (5:16) ، فتح 29 (48:29) ، بقره 207 (2:207) و 265 (2:265) ، ممتحنه 1 (60:1) ، نساء 114 (4:114) و...]