أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ
آیا آنها که [حقایق توحیدی را] انکار کردند نمیبینند که آسمانها و زمین بسته بودند سپس ما آن دو را گشودیم 22 و از آب همه چیز را زنده کردیم؟ 23 آیا [با مشاهده حیات بخشیدن خدا به طبیعت] باز هم ایمان نمیآورند؟
22- ظاهر آیه بیانگر بسته بودن زمین و آسمان در زمستان است که با گشایش باران بهاری و شکافتن و نفس کشیدن زمین پس از یخبندان زمستانی، به برکت آب سبز و خرّم میشود. اما برخی مفسران از کلمات «رَتْقً و فَتَقْ» که دلالت بر بسته بودن و بازگشائی کلیتری میکند، و ذکر «سَمَاوَاتِ» [به جای السماء دنیا] که اشاره به عالم ستارگان است، با توجه به دستاوردهای علمی جدید، که پیدایش جهان ما را از مهبانگ [Big Bang] سراغ میدهد که از نقطهای بسته [رتق] آغاز شد و به گشایش [فتق] عالم بیکران کهکشانها رسید، این آیه را اشارهای فراتر از رخدادهای بهاری در کره زمین میدانند که چه بسا هر دو وجه را به تناسب زاویه نگرش انسان بتوان پذیرفت. علاوه بر آن، در خطبه 21 نهجالبلاغه این رتق و فتق را به پیدایش طبقات هفتگانه جوّ زمین مرتبط دانسته است [ثم فطر منه اطباقا، ففتقها سبع سموات بعد ارتتاقه... از آن طبقاتی ایجاد کرد و آن طبقات را که بربسته بودند از هم بگشود و هفت آسمان ساخت و آسمانها به فرمان او خود را نگه داشتند]. این سخن نهجالبلاغه با آیات 11 (41:11) و 12 سوره فصلت که ناظر به پیدایش طبقات جوّ زمین از تودهای گازی شکلاند تطابق دارد و خطبه 89 نیز با اتکاء به همین آیه، رتق و فتق آسمان را به تشکیل طبقات هفتگانه جوّ نسبت داده است: ...و ناداها بعد اذ هی دخان، فالتحمت عری اشراجها، و فتق بعد الارتتاق صوامت ابوابها... [...و آسمان را که دود مانند بود فرا خواند، آسمان مطیع شد و هر جزء آن جزء یکدیگر را نگه داشت. آن را که یکپارچه و بسته بود از هم بگشود و...]
23- در آیه 7 سوره هود نیز از قرار گرفتن عرش [نظام آفرینش] خدا بر آب و در آیه 45 سوره نور (24:45) از آفرینش همه جنبندگان از آب سخن گفته است.