سُورَةٌ أَنزَلْنَاهَا وَفَرَضْنَاهَا وَأَنزَلْنَا فِيهَا آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ لَّعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
ـ [این] سورهای است که آن را [در سطح درک و فهم شما] نازل کردیم 1 و [عمل به احکامش را] فریضه قرار دادیم و در آن آیاتی روشن نازل کردیم، باشد تا یادآور [به حقایق آن] شوید. 2
1- سوره از ریشه سور، نامی است که بر 114 مجموعه کوتاه و بلند قرآن گذاشته شده است. جا دارد که بدانیم چرا خداوند این مجموعههای مستقل را سوره نامیده است؟ به نظر میرسد اگر مفهوم مشترکی میان این کلمه و دیگر مشتقات آن در قرآن پیدا کنیم، به مفهوم این واژه نزدیک میشویم؛ دستبند و گردنبند را هم قرآن «اَسْوِرَه» [یا اَساوِر] نامیده است، همچنین حریم و حصار قلعه مانند را که همچون دستبند، حلقهای است کشیده شده به دور شهر [حدید 13 (57:13) ، ص 21 (38:21) ].
آیا با همین نشانهها نمیتوان گفت سورههای قرآن در مَثَل، مقالاتی هستند که به موضوع یا موضوعات معینی پرداختهاند و با مقدمه و متن و نتیجهگیری از مطلب و با انسجام داخلی کلمات و آیات، همچون گردنبند پیرامون مطلبی را احاطه کرده است؟ در اینصورت همچون چشم و گوش و قلب و کلیه و کبد و سایر اعضاء بیرونی و درونی بدن، که در عین استقلال کامل و سازمان پیچیده مستقل، در هماهنگی با هم کار میکنند، سورههای قرآن هر کدام برای خود شهری درون قلعهای استوار متعلق به کشور بدن هستند. برخی از علمای لغت سوره را درجه بلند، منزلت عالی و مرتبهای رفیع دانستهاند که بی ارتباط با آنچه گفته شد نیست.
2- در این آیه دو بار فعل «انزلنا» به کار رفته است؛ ابتدا نزول کل سوره که مجموعهای است از احکام اخلاقی، که عمل به آنها «فریضه» محسوب میشود، دوم نزول آیات روشن درون این مجموعه که نقش یادآوری [تذکر] و بیدارباش دارد.