39- حرارتی که در تابستان‌، هنگام تابش شدید آفتاب، بر سینه صحاری سوزان و بیابان‌ها از زمین برمی‌خیزد، تشعشع آن از دور همچون آب می‌نماید، آب و سرآب هرچند از دور همانند به نظر می‌رسند، اما صرفنظر از تضاد واقعی یا کاذب بودن آنها، اولی آرام‌بخش عطش و دومی همچون آتش، داغ و تشنگی افزاست.
از معانی کلمه «سَرَبَ»، به سرعت رفتن و ناپدید شدن است [کهف 61 (18:61) و رعد 10 (13:10) ]، در حالیکه برکه آب ثابت و باقی است. تمثیل اعمال کافران به سراب، که در آیاتی دیگر به خاکستری که در معرض طوفان قرار گرفته یا خاکی بر سنگی صیقل که باران تندی بر آن باریده باشد، محو و نابود شدن تلاش‌های دنیائی آنها و بی ارزشی آن برای سعادت اخرویشان را نشان می‌دهد.

40- آیه 13 سوره رعد (13:13) در تمثیلی مشابه این سوره، پیروان اهداف و آرمان‌های غیرتوحیدی را همچون تشنگانی به تصویر می‌کشد که دست‌های خویش به سوی آب دراز کرده‌اند تا کفی برداشته و تشنگی خود سیراب نمایند، اما در جهان آبی جز آب حیات‌بخش الهی وجود ندارد و تشنگی انسان را جز آن سیراب نمی‌سازد. این که انسان پس از رسیدن به امیال و آرزوهای دنیائی آنها را پوچ و بی ارزش، و خدا را در آن لحظه با تجربه می‌یابد، مواجه شدن ناگزیر انسان را با واقعیت حاکم بر جهان، که حقیقتی جز خدا در آن وجود ندارد، نشان می‌دهد.

41- وفای در حساب [در: فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ]، به تمامه و کامل پرداختن طلب هر کسی است، خدا در روز جزا از حساب کسی کم و کسری نمی‌کاهد و محصول نیک و بد اعمالش را عیناً به خودش برمی‌گرداند. این حقیقت را به اشکال و با کلمات مختلفی بیان کرده است [از جمله در سوره‌های: محمد 35 (47:35) و حجرات 14 (49:14) ]. با این تفاوت که در دنیا مزد هر کسی را در پایان روز یا ماه و سال می‌پردازند، اما خدا سریع الحساب است و نتیجه عمل هر کسی را همان لحظه به حسابش می‌گذارد، هر چند در روز جزا است که آدمی بر آن آگاهی می‌یابد.