وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَـوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا
منکران گفتند: چرا این قرآن یکباره بر او نازل نشده است؟ [آری] این چنین است [به این دلیل با تأمل بر تو نازل می‌شود] تا دلت را بدان استوار سازیم 36 و [به این خاطر] آن را به تدریج و تأنی بر تو خواندیم. 37
36- پیامبر به عنوان گیرنده وحی، همچون مردمی که این پیام‌ها باید به آنها رسانده می‌شد، به دلیل بشر بودن و ساختار قوای درونی‌اش، که بی‌تردید برای هر تحول و تغییری نیازمند طی مراحل آمادگی، تمرین و تکرار و تربیت بوده است. شاید به همین دلیل باشد که آیات نازل شده در سالیان نخست مکه از دوکلمه‌ای به تدریج به سه و چهار کلمه‌ای و بیش از آن تبدیل شده و آیات مدنی بعضاً به چندین سطر هم رسیده است. این ساختار ظاهری و لفظ آیات است، از نظر معنا و محتوا نیز تحوّل تدریجی حاکم بوده است.
37- «ترتیل» از ریشه «رَتَلَ»، دلالت بر نزول مرحله به مرحله و با تأمل وحی می‌کند. هم نزول قرآن تدریجی بوده و هم تلاوت آن توصیه شده است با تأنی و آهستگی در ادای کلمات و تأمل در معانی آن باشد [مزمل 4 (73:4) ].