الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ الرَّحْمَنُ فَاسْأَلْ بِهِ خَبِيرًا
همان [خدائی] که آسمانها و زمین و آنچه را میان آندوست، در شش دوران آفرید، 60 سپس بر عرش [جهت تدبیر جهان] مستقر گشت، 61 پس، از [خود] او بخواه که خبیر [به احوال بندگان] است.62
60- آفرینش آسمانها و زمین در شش روز [دوران]، جمعاً در 7 آیه قرآن مطرح شده است [اعراف 54 (7:54) ، یونس 3 (10:3) ، هود 7 (11:7) ، فرقان 59 (25:59) ، سجده 4 (32:4) ، ق 38 (50:38) ، حدید 4 (57:4) ]. این آیات به آفرینش کل جهان اشاره دارند، و آیات 9 (41:9) تا 12 سوره فصلت، به عنوان زیر مجموعهای از آن کل، مراحل آفرینش زمین را در دو مرحله، پیدایش کوهها [چین و چروکهای پوسته خارجی] و تقویت خاک آن در چهار مرحله و پیدایش جوّ زمین [7 آسمان] را در دو مرحله [جمعاً هشت مرحله] بیان میکند.
61- اصطلاح «ثم استوی علی العرش» که 6 بار در قرآن تکرار شده، تعبیری است از به کمال رسیدن خلق و راهاندازی و کارکرد آن. مثل اتومبیل که پس از ساخت و خروج از کارخانه، آماده بهرهبرداری میشود و راننده پشت فرمان قرار میگیرد [ثم استوی علی العرش]. یا مثل میوه که پس از رسیدن قابل مصرف میشود. سوار کشتی یا چارپایان شدن و مسلط گشتن و راندن آنان را قرآن با همین اصطلاح بیان کرده است [زخرف 13 (43:13) ].
62- بسیاری از مفسرین و مترجمین قرآن، جمله «فَاسْأَلْ بِهِ خَبِیرًا» را پرسیدن درباره خدا از شخصی خبیر و آگاه معنا کردهاند. در حالی که خبیر فقط خداست و در 45 باری که این صفت در قرآن تکرار شده، این نام جز خدا به هیچ مخلوقی نسبت داده نشده است. از آن گذشته، پیامبر باید از چه کسی آگاهتر از خود سؤال میکرد!؟ این عبارت مشابه جمله «وَلا یُنَبِّئُکَ مِثْلُ خَبِیرٍ» [فاطر 14 (35:14) ] میباشد که تأکید میکند هیچکس همانند خداوند خبیر تو را [از حقیقت توحید و مذمّت شرک] آگاه نخواهد کرد. علاوه بر آن، درست در یک آیه قبل [وَکَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِیرًا] بر خبیر بودن خدا تصریح کرده است، پس با چنین قرینهای، در این آیه نیز خبیر همان خداست.
اما معنای «فَاسْأَلْ» [در: فَاسْأَلْ بِهِ خَبِیرًا] را که پرسیدن گرفتهاند، میتوان خواندن و درخواست کردن دانست که چنین مفهومی در قرآن عامتر از پرسش زبانی است. مثل: وَآتَاکُمْ مِنْ کُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ... [ابراهیم 34 (14:34) ]، یَسْأَلُهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ... [رحمن 29 (55:29) ]، ...وَاسْأَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ... [نساء 32 (4:32) ].