يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَن تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
- [ای پیامبر] از تو درباره هلالها[ی مختلف ماه] میپرسند؛ بگو: آن [هلالها] تقویم [=گاهنامه طبیعی] برای مردم و [مبنای تشخیص زمان] حج است، 403 و بِرّ [=وسعت نظر] این نیست که به خانهها از پشت آن وارد شوید [=حل مسائل را از طریق غیرمرتبط با آن بجویید]، 404 بلکه بِرّ آن است که بپرهیزید و به خانهها از درهای آن درآیید 405 و از خدا پروا گیرید، باشد تا رستگار شوید.
403- «یَسْأَلُونَک» از سؤال معاصرین پیامبر اسلام حکایت میکند که از علت تغییر شکل ماه در شبهای مختلف میپرسیدند. در آن روزگار مردم از حرکت زمین و ماه و خورشید خبر نداشتند و دلیل فیزیکی این تحولات را نمیشناختند، و البته این نقش قرآن هم نبوده و نیست که آنها را به آنچه خود باید با علم و تجربه برسند آگاه سازد. همینقدر باید میدانستند این تغییرات میتواند مبنایی برای تعیین روزهای سال و ماه و نگه داشتن تاریخ تولد و تعهدات اجتماعی و حج و غیره باشد.
404- ر ک به پاورقی 353 (2:177) .
405- برخی به ظاهرِ «از در خانه درآمدن و پرهیز از ورود از پشت» توجه کرده و کوشیدهاند به نقل از گذشتگان شاهدی تاریخی برای آن بیابند، حال آنکه مسئله را باید در ارتباط با سؤال درباره هلالهای ماه فهمید و از بیراهه رفتن در فهم مسائل علمی و پرسش از پیامبر در موضوعات متفرقه خودداری کرد. هر مشکل و مسئلهای برای خود راه حل و شیوهای دارد که باید از باب خودش، نه از پشت، بر آن وارد شد.