يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ
ای کسانی که ایمان آوردهاید، همگی [به جای پیروی از هوای نفس] به تسلیم و طاعت [خدا] درآیید و از گامهای شیطان پیروی نکنید، که بیگمان [او] دشمن آشکاری برای شماست. 444
444- «خُطُوَات» جمع خُطْوِه، به گام گذاشتن گفته میشود. این کلمه 5 بار در نهی دنبالهروی از گامهای شیطان با جمله: «لا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ» آمده است؛ 2 بار در عدم پیروی از حلال و حرامهای خودساخته متولیان مذهبی [بقره 168 (2:168) و انعام 142 (6:142) ]، 2 بار در عدم پیروی از شایعهپراکنیهای ناموسی در جوّ مسموم جامعه [نور 21 (24:21) ] و بالاخره [در این آیه]، عدم پیروی از دنیاطلبیهای حاکم بر روزگار و مردم فریبیهای قدرت طلبان.
این اصطلاح که تنها در مورد شیطان به کار رفته است، دلالت بر سقوط تدریجی و «گام به گام» انسان در پیروی از تحریکات شیطان در محیط فاقد سلم و سازش میکند. مؤمن به راحتی تسلیم شیطان نمیشود؛ انحراف با زاویه کوچکی از حق در روابط برادری و با الفاظی رنجشآور آغاز میگردد و با تحریکات و توجیهات شیطانی پله پله بالا میگیرد و به جدایی و جدال و جنگ کشیده میشود. در مسائل عقیدتی و ایمانی نیز بیتوجهی به احکام «ما انزل الله» و پیروی از عادات و سنّتهای آباء و اجدادی، ناخواسته مؤمن را به فرهنگ شرکآلود حاکم معتاد میکند. این همان قانون «بینهایت کوچکها» در رفتار روزمره و کنش واکنش در مناسبات اجتماعی است که شخصیت را شکل میدهد.