517- معنای صلات [از ریشه صَلَیَ] «رویکرد» است. یعنی روی آوردن و توجه به کسی یا چیزی که به آن علاقه و عقیده پیدا کرده‌ایم. واژه مخالف صَلّی، تَوَلّی است که معنای روی گرداندن، پشت کردن و بی‌اعتنایی دارد: قیامه 31- فَلا صَدَّقَ وَلا صَلَّى وَلَکِنْ کَذَّبَ وَتَوَلَّى.
قرآن از صلات و تسبیح پرندگان، که همان رویکرد و پیروی آنان از هدایت غریزی در مسیر قوانین حاکم بر جهان است، یاد کرده است: نور 41- أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللهَ یُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَتَسْبِیحَهُ...
اما صلات [نماز و دعای] آگاهانه و با اختیار انسان، اقبال و روی آوردنی است به آفریدگار جهان، با پشت کردن به هوای نفس و هوسهای شیطانی در جاذبه‌های فریبنده دنیایی، برای ایفای نقشی که در این جهان باید ایفا نماید.
آنچه خداوند ما را بر محافظت آن توصیه کرده، متعدد است؛ بیش از همه محافظت بر اندامهای جنسی [فروج] است، همچنین پیمان‌ها، کتاب خدا و حدود قوانین. حفاظت از صلات نیز از مهم‌ترین آنهاست که در دو آیه دیگر قرآن توصیه شده است [مؤمنون 9 و معارج 34]. معمولا از اشیاء قیمتی و نفیس مراقبت ویژه به عمل می‌آورند و ارتباطات اجتماعی با اشخاص مهم و پرنفوذ را، برای حفظ منافع و موقعیت‌ها، به خوبی حفظ می‌کنند. نماز نیز پیوندی با آفریدگار جهان هستی است. آیا حفظ چنین پیوندی و مراقبت از آن در برابر عواملی که آن را سُست می‌کند، فاقد چنین اعتباری است؟ ن‌ک به: کتاب «پژوهشی در پرتو قرآن» ج 2 مقاله «نماز و نیاز» ص 11.

518- مفسرین نظریات متفاوتی درباره نماز میانه داده‌اند که تابع پیش‌فرض آنها برای تعیین «وسط» است. از این روی برخی آن را نماز صبح [بین شب و روز]، برخی نماز ظهر [وسط روز] و برخی عصر [انتهای روز و آغاز شب] گرفته‌اند. اما اگر تعیین آن ضرورت داشت، در قرآن ذکر می‌شد. همین که نشده، نشان می‌دهد مسئله «وسط» کار و اشتغال قرار گرفتن آن نماز و انصراف موقت از کار و پرداختن به ذکر خدا اهمیت دارد. این کار می‌تواند تفریح، کار، درس و مطالعه، تماشای فیلم و تلویزیون و حتی خواب صبحگاهی یا عصر باشد. «وسط» بودن می‌تواند در میان جرّ و بحث و جنگ و جدال هم باشد و اتفاقاً سیاق بحث [از 12 آیه قبل] تماماً درباره طلاق و حقوق زنان در اختلافات زناشویی است که ریشه آن عمدتاً در خودخواهی‌ها و فراموش کردنِ خداست. و چه درمانی برای دعواهای خانوادگی بهتر از «نماز» [رویکرد به او] در وسط مشاجره‌هاست؟ کاربرد این دارو و درمان تنها برای اختلافات «درونی» نیست، اختلافات «بیرونی» نیز که به جنگ با بیگانگان کشیده می‌شود، با همین دارو درمان می‌شود. از قضا آیه بعدی نیز در همین زمینه است و حفاظت صلات در این آیه در میان دو جنگ و جدال بیرونی و درونی قرار گرفته است.

519- قنوت را اطاعت معنا کرده‌اند، اطاعتی که در آن، هم پیوستگی و دوام باشد و هم خضوع و خشوع.

520- «قُومُواْ» فعل امر از قیام، برخواستنی مجازی از موضع نشستن و بی‌تفاوتی است. همچنانکه برخاستن جوانه از خاک او را به سوی افلاک بالا می‌کشد و برخاستن به خاطر خدا آدمی را به اعلی‌علیین می‌رساند. این فعل دو بار دیگر در قرآن آمده است؛ قیام به قسط برای حقوق یتیمان [نساء 127] و قیام ایمانی برای خدا [سبا 46].