يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُم بِالْمَنِّ وَالْأَذَى كَالَّذِي يُنفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْدًا لَّا يَقْدِرُونَ عَلَى شَيْءٍ مِّمَّا كَسَبُوا وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید کمکهای مالی خود 603 [به نیازمندان] را با منّت و آزار باطل مسازید، همچون کسی که مالش را بیآنکه به خدا و آخرت ایمان داشته باشد، [تنها] برای نمایش به مردم انفاق میکند [تا در پشت ماسک دروغین ایمان به منافعی برسد]. پس مَثَل او همچون تخته سنگ صاف و صیقلی است که بر آن اندک خاکی [نشسته] باشد، 604 آنگاه باران تندی بر آن ببارد 605 و [با شُستن آن لایه نازک خاک] آن را [به همان صورت قبل] سنگی سخت [و غیر قابل رویش گیاه] واگذارد. 606 [چنین است سرانجام ریاکاران که] از حاصل [زندگی] خود توان هیچ [استفادهای در آخرت] نخواهند داشت و خدا مردم کافر [=منکر حقیقت] را رهبری نمیکند 607 [=به مقصود سعادت نمیرساند].
603- صدق ایمان با خرج کردن در راه خدا اثبات میشود وگرنه ادعایی بیش نیست. به همین خاطر از خود مایه گذاشتن برای دیگران و انفاق در راه خدا را قرآن «صدقه»، یعنی علامت راستی ایمان و از زاویهای دیگر، «زکات» نامیده است که موجب تزکیه نفس و رشد و نمو شخصیتی میشود. اخلاص از ریاء و عدم انتظار پاداش از طرف گیرنده، نشانه صداقت آن است.
604- «صَفْوَان» از ریشه «صَفَوَ» [خلوص هرچیز از آمیختگی]، به سنگ صاف و خالص از خاک گفته میشود. مشتقات این کلمه مثل: مصفّا، مصطفی، صافی و... تماماً دلالت بر صفا و خلوص میکنند.
605- باران شدید و تند را «وَابِل» میگویند. اصل این کلمه «وَبْل» بیانگر شدّت است. وبال نیز در تمثیل همچون باران عذابی است که از عواقبِ اعمال سوء بر سر ستمگران میبارد.
606- «صَلْد» به سنگ سختی گفته میشود که هیچ روزنهای برای نفوذ آب و دانه ندارد و هیچ رُستنی بر آن نمیروید. این تمثیل و تصویر کوتاه، دل و درون نفوذ ناپذیر ریاکاران را نسبت به حقایق ایمانی و آخرت نشان میدهد که قرآن به سنگدلی و قساوت تشبیه کرده است. از جمله آیات 74 و 24 همین سوره.
607- ر ک به پاورقی 583 همین سوره (2:258) .