112- آنچه از کلمه «کتاب» برای خواننده امروزی قرآن تداعی می‌کند، اوراقی میان دو جلد است، در حالی که به شکل کتاب درآمدن آنچه بر پیامبر(ص) وحی شد، سالیانی پس از رحلت آن بزرگوار بود. در روزگاری که فرهنگ شفاهی میان مردم بی‌سواد شبه جزیره حاکم بود و به ندرت کسی سواد خواندن داشت، هر آنچه قرار بود شکل توافق عمومی و قول و قرار و قانون به خود بگیرد، مکتوب می‌کردند. بنابراین «کتاب»، قوانین و نظامات ثبت و ضبط شده تشریعی یا تکوینی است.

113- «فرقان» مصدر «فرق» [جدائی]، محک و معیاری است که با آن فرق میان حق و باطل را می‌توان تشخیص داد. به معنای شناخت و قوه تمیز و تشخیص نیز آمده است؛ قرآن به مؤمنین وعده داده است اگر پروای الهی داشته باشند، خدا «فرقانی» [بصیرت و شناختی] برای آنها قرار می‌دهد تا نیک و بد را بشناسند [انفال 29 (8:29) ]. همچنین جنگ بدر را نیز که میان مؤمنین و مشرکین [حق و باطل] خط کشی قاطعی شد، «یوم‌الفرقان» [روز جدا شدن] نامیده است [انفال 41 (8:41) ].
فرقان صفتی است برای کتابی که خدا بر پیامبر اسلام نازل کرده، به اعتبار نقش محک و معیار بودن آن، در کنار نقش هدایتی عام و خاصی که دارد: هُدًى لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ [بقره 185 (2:185) ]. علاوه بر آن، تورات نیز برای اهل کتاب فرقان محسوب شده است [بقره 53 (2:53) ، آل‌عمران 4 (3:4) و انبیاء 48 (21:48) ].