53 – فساد، به هم خوردن نظم و تعادل در امور مختلف است. در اینجا سخن از فساد اخلاقی، اقتصادی و سیاسی انسان‌ها نیست، خبر از ظهور فساد در خشکی‌ها و دریاها می‌دهد، آن هم در 14 قرن قبل که هنوز نه محیط زیست با انواع آلاینده‌ها و مصرف جمعیت‌های میلیونی آلوده شده بود و نه دریاها به مواد نفتی، فضولات کارخانه‌ها و زباله‌های شهری آغشته شده بود. اگر سخنی از فساد در آسمان‌ها، آلودگی جوّی و پارگی لایه اُزن در این آیه به میان نیامده است، شاید دلیلش غیر ممکن بودن تصور آن برای نسل‌های قبل از انقلاب صنعتی بوده باشد [والله اعلم]. همه این مفاسد محصول دستاورد انسان‌ها [بما کسبت ایدی الناس] و نتیجه خودخواهی‌های فردی و جمعی و بی‌اعتنایی به مصلحت بلند مدت خود و نسل‌های بعد و تخریب محیط زیست برای منافع فوری خود است.

54 – آثار مخربی که مصرف بی‌رویه و اسرافی مواد فسیلی [همچون نفت و بنزین]، استعمال دخانیات و شُرب خمر و امثال آنها در توسعه بیماری‌ها و صدمه به سلامت آدمیان پدید آورده، همچون چراغ قرمز هشدار‌دهنده‌ای است که جوامع پیشرفته امروزی را که به علم و تحقیق و عقلانیت بهای جدّی‌تری می‌دهند، به تجدید نظر و اصلاح آب و خاک و هوا ناچار ساخته است. دریغ و افسوس بر کشورهایی که هنوز متوجه فسادی که در زمین پدید می‌آورند نیستند!

55 – هدف از این هشدارها چیزی نیست جز همین که از چنین فساد آفرینی‌هایی دست بر دارند. قرآن در مواردی ظهور چنین عوارضی را «عذاب» نامیده است که آزار دهنده مردم، موجب محرومیت آنان از زندگی سالم و مخرّب محیط زیست می‌شود. ن ک: اعراف 168 (7:168) ، سجده 21 (32:21) و زخرف 48 (43:48) .