قَالُوا سُبْحَانَكَ أَنتَ وَلِيُّنَا مِن دُونِهِم بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُم بِهِم مُّؤْمِنُونَ
[فرشتگان] گویند: منزهی تو [از اینکه شریکی داشته باشی]، مولای ما فقط تویی نه آنها، بلکه آنان جن [=ناشناخته] را بندگی میکردند [=مطیع رؤسای ستمگر خود با اوهام شرکآمیز بودند]،54 بیشترشان به آنان باور داشتند.
54- منظور از عبادت جن چیست؟ آیا واقعاً [صرفنظر از استثناهای نادری که به برخی افراد یا قبائل عرب نسبت دادهاند] مشرکین معاصر پیامبر جنیان را میپرستیدند!؟ تاریخ که چنین تصوری را تأیید نمیکند. پس مشرکین سرسپرده و مطیع [عابد] چه اندیشهها و کسانی بودند که در این آیه جن نامیده شده است؟ آیا جز همان اوهام و خرافات ناشناخته [جن] و پاسداران فریبکار پنهان در پشت این پندارهای شرکآمیز مثل ابوسفیانها و ابوجهلها بوده است؟ و مگر معنای جن چیزی جز پوشیده و پنهان و غریبه و نامتعارف بودن است؟
قرآن در یک تقسیمبندی کلی، جبهه مقابل پیامبران را به دو دسته جن و انس تقسیم کرده است؛ آنها که مواضعی پوشیده و پنهان [جن] دارند و منافقانه عمل میکنند و آنها که شناخته [مأنوس]اند و مواضعی علنی و آشکار دارند:
میفرماید برای هر پیامبری شیطان صفتانی از جن و انس [با ماسک یا آشکار] قرار دادیم [انعام 112 (6:112) ].
تأکید میکند اگر جن و انس [متخصصین غریبه و آشنا] هم جمع شوند نمیتوانند مشابه این قرآن را بیاورند [اسراء 88 (17:88) ].
روز قیامت دوزخیان از خدا میخواهند همه کسانی از جن و انس [ناشناخته و شناخته شده] را که موجب گمراهی آنان شدهاند نشانشان دهد تا لگدکوبشان کنند [فصلت 29 (41:29) ]. آیا جز این است که لگدکوب کردن مربوط به آدمیان خاکی است!؟
این آیات تنها مربوط به مشرکین معاصر پیامبر نیست، مخاطب قرآن همه آدمیان در همه ادوارند. به فرض هم اگر کسانی در آن زمان جنپرست [به معنای مصطلح] آن] بودند، آیا در روزگار ما و تاریخی که خواندهایم، جامعهای را سراغ دارید که جنپرست بوده باشند!؟
در قرآن آمده است که در دنیا رجالی از انس به رجالی از جن پناه میبرند [سوره جن آیه 6 (72:6) ]، ما در دنیا از پناه بردن هموطنانی [مأنوس] به بیگانگان [به دلیل خودباختگیهای فرهنگی یا جلب منافع در پناه آنها] شنیدهایم، اما هرگز شاهد پناه بردن آدمیان به موجودات نامریی نبودهایم.
برای بررسی بیشتر در مفهوم دوگانه جن و انس به این آیات نیز میتوانید رجوع کنید: انعام 128 (6:128) و 130، اعراف 38 (7:38) و 179 (7:179) ، فصلت 25 (41:25) ، احقاف 18 (46:18) ، رحمن 33 (55:33) ، جن 5 (72:5) ، هود 119 (11:119) ، سجده 13 (32:13) ، و ناس 6 (114:6) .