أَفَمَن زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَصْنَعُونَ
آیا کسی که رفتار زشت او در نظرش آراسته شده و آن را پسندیده میبیند11 [همچون کسی است که واقعنگر باشد؟]، مسلماً خدا هر که را خواهد [مطابق نظاماتش و عملکرد او] گمراه میکند و هر که را خواهد [به سوی سعادت] رهبری میکند. پس [ای پیامبر] مبادا جانت را از حسرتها [ی ایمان نیاوردن آنها] از دست بدهی!12 خدا به آنچه [به خیال خود با زرنگی] میکنند بس داناست.13
11 – از خود راضی بودن، نوعی خودفریبی است که معیار ارزشی را به جای حق، تابع هوای نفس میکند، در این صورت هر آنچه خود پسندد، نیکو میشمارد، تا جایی که زشتکاریهایش را زیبا و فسادش را اصلاح میبیند. نگاه کنید به: محمد 14 (47:14) ، غافر 37 (40:37) ، رعد 33 (13:33) ، یونس 12 (10:12) ، انعام 122 (6:122) ، بقره 11 (2:11) و...
12 – از شگفتیهای شخصیت پیامبر مکرم اسلام(ص) یکی هم «دردمندی» نسبت به مسائل و مشکلات مردم و غم و غصه جانکاهی بود که برای سرنوشت ابدی آنان داشت. قرآن در وصف این خصلت پیامبر آورده است: «رسولی از میان خودتان برخاسته است که تحمل رنجهای شما برای او گران میآید. حریص [سعادت] شما و نسبت به مؤمنین مهربان است» [توبه 128 (9:128) ]
در قرآن 9 بار سخن از محزون بودن پیامبر به خاطر مردم رفته است [حجر 87 (15:87) ، نحل 127 (16:127) ، نمل 70 (27:70) ، آلعمران 176 (3:176) ، مائده 41 (5:41) ، انعام 33 (6:33) ، یونس 65 (10:65) ، لقمان 23 (31:23) ، و یس 76 (36:76) ] که اهمیت این مطلب را نشان میدهد. این احساس عمیق قلبی و دردمندی تا آستانه مرگ را قرآن علاوه بر آیه 8 این سوره در آیات زیر نیز یادآور شده است:
شعراء 3 (26:3) : [لَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَفْسَکَ أَلَّا یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ] تو نزدیک است جان خود را از اینکه منکران ایمان نمیآورند از دست بدهی.
کهف 6 (18:6) : [فَلَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَفْسَکَ عَلَى آثَارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهَذَا الْحَدِیثِ أَسَفًا] تو از تأسف نسبت به ایمان نیاوردن آنان به این پیام نو [قرآن] نزدیک است جان خود را به هلاکت اندازی.
13 – میان فعل «یصنعون» با یعلمون و یفعلون تفاوت ظریفی است؛ یصنعون که با صنعت و تصنع هنرمندانه توأم است، به رفتاری گفته میشود که برای فریب مردم با ظاهری آراسته و حق به جانب و هنرمندانه انجام میشود. همچون ریا کاری، تصنع و تقدس ظاهری دکان داران دین [مائده 63].