هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ
آنها و همسرانشان زیر سایههایى،44 بر تختها تکیه زدهاند.45
44 – معنای ظاهری «ظِل» همان سایه است که آدمی را از حرارت شدید خورشید حفظ و حمایت میکند، اما اصل این کلمه ستر و پوششی است که شخص را از حوادث حفظ و مصون میدارد. مثلا وقتی گفته میشود: هُوَ فی ظِلِّهِ، معلوم میشود شخصی زیر سایه حمایت دیگری است. پس معنای ظل در بهشت، آسایش، ارجمندی، راحت و رفاهی است که پرهیزکاران در پناه لطف پروردگار دارند و گرنه با توجه به آیه: «إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ» [وقتی خورشید خاموش میشود] سایه معمولی بیمعنا است. در ضمن معنای مخالف ظِل، حرور [حرارت شدید خورشید = باد گرم] است [فاطر 19 (35:19) الی 21- «وَمَا یَسْتَوِی الْأَعْمَى وَالْبَصِیرُ وَلَا الظُّلُمَاتُ وَلَا النُّورُوَلَا الظِّلُّ وَلَا الْحَرُورُ»]
در مورد سایههای بهشت به این سورهها و آیات نیز میتوان مراجعه کرد: واقعه 30 (56:30) [ظل ممدود = سایه مستمر]، رعد 35 (13:35) [سایه دائمی]، مرسلات 41 (77:41) ، انسان 14 (76:14) ، و نساء 57 (4:57) .
45- «ارائک» جمع «اریکه»، که پنج بار در قرآن تکرار شده، وصفی است برای نشیمنگاه مؤمنان در بهشت، که البته درک و فهم آن براى ذهنهای مهجور ممکن نیست. علمای لغت اریکه را تختهای مزیّن در خیمه و اطاق عروس یا سراپرده و فرش عروس معنا کردهاند که تماماً نشانهای از نهایت اکرام و جلال است. اصطلاح «از اریکه قدرت به پایین کشیدن» دلالت بر موضع قدرت و برتری میکند. گفته میشود اریکه مُعرب همان اورنگ [تخت مرصّع نشان] فارسی است. بدیهی است این تمثیل مجازی از جایگاه نیکان در بهشت، برای فهم مخاطبان خو گرفته به تمکّنات دنیایی است.