وَلَقَدْ أَضَلَّ مِنكُمْ جِبِلًّا كَثِيرًا أَفَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ
[شیطان] انبوه بسیاری از شما50 را به گمراهی کشیده بود، آیا اندیشه نمیکردید [=آگاهی خود را به کار نمیبستید]؟51
50- «جَبَل» [کوه] نماد عظمت و بزرگی از چشم اعراب معاصر نزول قرآن و «جِبِل» نماد انبوه جمعیت بوده است.
51- یعقلون نیز همچون یوقنون فعل است و دلالت بر کاربرد عقل در امور میکند، در اینجا نیز ترجمه «عاقلان» یا «اهل خرد» و «خردمندان» برگردان رسایی نیست. معنای «عقل» در بُعد ذهنی آن، یعنی اندیشیدن خلاصه نمیشود، عقل به فرمایش امام علی(ع) [در نامه 31 نهج البلاغه] حفظ تجربههاست. با تفکر در امور «علم» حاصل میشود و کاربرد علم [حاصل از تئوری یا تجربه عملی] در زندگی تعقل به حساب میآید. پس عاقل کسی است که به علمش عمل میکند. چنین معنایی البته با فهم امروزی ما از عقل که از سرچشمه وحی فاصله گرفته فرق دارد.