1 - سوره آل‌عمران از اواخر سال دوم تا اواخر سال سوم هجرت در مدینه نازل شده است. نزول این سوره همزمان با تکوین جامعه نمونه ایمانی در «مدینه الرسول» و همگام با اولین آشنایی و برخورد اجتماعی مسلمانان با اهل کتاب یعنی یهودیان همسایه مدینه [که از نظر فرهنگ و سابقه دینداری از بقیه ساکنین شبه جزیره پیشرفته‌تر بودند] می‌باشد. این آیات روابط اجتماعی و شیوه‌های برخورد با اهل کتاب را به صورت تفصیلی بیان می‌نماید. گذشته از اهل کتاب، کفار نیز در این سوره به طور گسترده‌ای معرفی شده‌اند که در سایر سوره‌های قرآن به این نسبت دیده نمی‌شود. قابل توجه این که واژه «کتاب» [در جملات «اهل‌الکتاب» و «اوتواالکتاب»] در این سوره از تمامی سوره‌های قرآن بیشتر است. بنابراین به خوبی می‌توان دریافت که محور اصلی این سوره مردم‌شناسی می‌باشد. اکنون که مسلمانان از مکه به مدینه هجرت کرده و درصدد ایجاد جامعه نمونه‌ای برآمده‌اند، لازم است کفار و اهل کتاب مجاور خود را دقیقاً از نظر روحیات و خصلت‌ها بشناسند و به نقاط ضعف و قوّت آنها پی ببرند. این سوره درعین آنکه انحرافات اهل کتاب را تشریح می‌نماید، با سعه‌صدر و کرامتی شگفت‌آور صفات مثبت آنها را نیز به زیباترین وجه توصیف و تمجید می‌نماید.
در این سوره به وحدت اجتماعی و گریز از تفرقه و تشتت بسیار تأکید شده و «امر به معروف و نهی از منکر» به عنوان چاره‌ساز این آفت و مهمترین وسیله به وحدت رسیدن و پیشگیری از تفرقه مطرح گشته است. علاوه برآن، ترکیب صبر و تقوی تنها چهار بار در قرآن به کار رفته که هر چهار مورد آن در همین سوره است.
این سوره از این جهت آل‌عمران نامیده شده که در آیه 32 داستان آل‌عمران (3:32) به عنوان وارث و شاخه برگزیده‌ای از آل‌ابراهیم معرفی شده است. بنی‌‌اسرائیل پس از آنکه قرن‌ها تحت تعلیم و تربیت انبیاء آل‌ابراهیمی قرار داشتند، به تدریج به خاطر انحرافات مختلف به سقوط معنوی سوق پیدا کردند تا آنکه تحت تعلیم و تربیت پیامبرانی از آل‌عمران به اخلاق و فضیلت سوق داده شدند و به عمران نفوس و اجتماعات گرویدند. سوره بقره به تاریخ یهودیان پرداخته و این سوره به تاریخ مسیحیان. آیات سوره آل‌‌عمران با اینکه بسیار مختلف و متنوع است، از آنچنان انسجام و ارتباطی برخوردار است که به نظر می‌رسد از یک موضوع کلّی سخن گفته و همه سوره همزمان نازل شده باشد.

2 - شش سوره در قرآن با حروف مقطعه «الم» آغاز شده‌اند؛ سوره‌های ۲ و ۳ (بقره و آل‌عمران) در ابتدای کتاب، و سوره‌های ۲۹، ۳۰، ۳۱ و ۳۲ (عنکبوت، روم، لقمان، سجده) در ثلث آخر. محور اساسی این ۶ سوره، آموزش مبانی توحیدی به مسلمانان و مجهز کردن آنان به سلاح صبر و تقوا در برابر مشرکین (در سوره‌های چهارگانه مکی)، و در برابر اهل کتاب (دو سوره عمدتاً مدنی بقره و آل‌عمران) می‌باشد. ر.ک. به کتاب: حروف مقطعه در قرآن از همین قلم. مطابق محاسبات آماری رشاد خلیفه، محقّق مصری، تعداد حروف الف، لام و میم در این ۶ سوره بدون استثناء مضربی است از عدد ۱۹.