221 - «ثقفوا» از ریشه «ثَقَفَ»، به گفته مرحوم طالقانی [پرتوی از قرآن- ج 1 ص 28]، مرادف با وجدتموهم [یافتن آنها] نیست. ثقافت دستیابی و چیره شدن با آزمودگی است که وصف ضمنی فاعل یا مفعول می‌باشد. منظور این است که اگر آنها قدرت یافتند و مزاحمتشان جدی گشت با آنان برخورد سخت می‌شود. با توجه به کاربرد این فعل در سوره‌های دیگر [نساء 91 (4:91) ، انفال 57 (8:57) ، ممتحنه 2 (60:2) ، آل‌عمران 112 (3:112) و احزاب 61 (33:61) ] بهتر می‌توان به معنای آن پی برد.

222 - فعل مجهول «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ» دلالت بر عوامل ناپیدایی در فراگیری ذلّت و زبونی بر سرنوشت تاریخی آن قوم می‌کند. چنین ذلّتی مستقیماً ناشی از عملکر منحرفانه خود یهودیان است که در همین آیه توضیح داده شده است. آیات 61 بقره (2:61) و 152 اعراف (7:152) نیز بر ذلّتِ ناشی از گوساله‌پرستی و دنیاپرستی آنها اشاره کرده و در این سوره بر تعصّبات قومی و دینی و تنگ‌نظری، محدود دیدن خدا در منافع قوم بنی‌اسرائیل و مخالفتشان با پیامبر اسلام و آیین جدید.

223 - نگاهی به سرنوشت این قوم در بستر تاریخیِ حدود سه هزار سال گذشته نشان می‌دهد که جز در پیوستن به ریسمان خدایی، در دوران داوود و سلیمان و مقاطعی کوتاه، یا پیوستن به ریسمان ارتباطات و پیمان‌های سیاسی با ابرقدرت‌ها [ماجرای کنفرانس بالفور و تشکیل دولت اسرائیل تحت حمایت بریتانیای کبیر! و برخی قدرتهای جهانی]، این قوم در گوشه و کنار دریا پراکنده و تحت الحمایه دیگران و در ضعف و ذلّت بوده‌اند.

224 - ر ک به پاورقی 56 (3:21) .

225 - کفر مستمرشان به نشانه‌های خدا [یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ الله]، نادیده گرفتن نظامات عمومی جهان، محدود ساختن رحمت خدا در منافع قومی خود، انکار نبوّت عیسی مسیح(ع) و محمد(ص) رسول الله بوده است. کُشتنِ پیامبرانِ معترض به مفاسدشان، غرور و قساوت قلبی آنها را نشان می‌دهد و بی‌اعتنایی به هر قانون و قراری که در برابر تمایلات تکبرآمیزشان مانع شود و تجاوز به حقوق طبقات ضعیف خود و همسایگان، «عصیان و تعدّی» آنان را می‌رساند.