الَّذِينَ يَقُـولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
- [بندگان پرهیزکار] همان کسانند که گویند: پروردگارا، به راستی که ایمان آوردهایم، پس پیامدهای گناهان ما را 37 پاک کن 38 و از عذاب آتش ما را محفوظ دار.
37 - معنای اصلی «ذنب»، دُم یا دنباله و یا عوارض و عقوبتی است که در پی و عقب گناه میآید. اگر به گناه ذنب گفته شده، به خاطر همین پیآمدهای ناگوار آن در دنیا یا آخرت میباشد.
پاک کننده پلیدیهای «ذنب» و زایل کننده آثار و عوارض آن، «غفران» الهی است که حدود نیمی از مشتقات واژه ذنب در قرآن با مغفرت آمده است [18 مورد از 39]. خداوند «غَافِرِ الذَّنْبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ» است و غفّار از صفات نیکوی اوست. اما در مورد «سیئات» 13 بار در قرآن از پوشاندن آن «وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا» یاد کرده است. ذنب پاک شدنی و سیئات پوشاندنی است. تعقیب کیفری در دنیا مطابق قوانین مدنی نیز در قرآن ذنب نامیده شده است: شعراء 14 (26:14) - «وَلَهُمْ عَلَیَّ ذَنْبٌ فَأَخَافُ أَنْ یَقْتُلُونِ»
38 - استغفار از ریشه «غَفَرَ» [پوشاندن و پاک کردن]، پذیرش خطای خود و آمادگی به پاک شدن و اصلاح و تغییر است. وقتی تیرگیهای قلب زدوده شد، آنگاه نور حق بر آن میتابد. اصطلاح تغییر [Change] که در جوامع امروز بسیار مورد استفاده قرار میگیرد، ناظر به ملتهایی است که از خواب غفلت و خودفریبی بیدار شده و خواستار تغییراتی اساسی در نفسانیات خود و جامعهشان شده باشند.
کسی به زبان در محضر امام علی(ع) استغفار کرد، فرمود: «آیا میدانی استغفار چیست؟ استغفار درجه علیین است. اسمی است که بر 6 مرحله قرار دارد: 1- ندامت از آنچه گذشته، 2- عزم و اراده برای ترک همیشگی آن، 3- ادای حقوقی از مردم که پایمال شده و رهایی از تبعات آن، 4- ادای فرایضی که تاکنون ضایع شده، 5- ذوب کردن گوشتی که از رشوه و مفتخواری حاصل شده، 6- چشاندن سختی طاعت به جای شیرینی معصیت.» [نهجالبلاغه- حکمت 417- نسخه المعجم و صبحی صالح]