وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ
- [به یاد آرید] آنگاه که خدا از کسانی که به آنها کتاب [آسمانی] داده شده 384 [=عالمان یهود و نصارا] پیمان استوار گرفت 385 که آن [کتاب] را حتماً [بی هیچ ترس و تعلّل و توجیه] برای مردم به روشنی بیان کنید و [مبادا از ترس طاغوتها یا تودههای متعصّب و مقلّد] آن را پوشیده دارید [=ناگفته بگذارید]. اما آنها آن را [به جای کتاب راهنمای عمل در پیش رو] به پشت خویش افکندند 386 و به بهایی اندک فروختند. پس چه بد است آن بهایی که میستانند.
384 - قرآن نام «بنیاسرائیل» را 40 بار تکرار کرده است که یادآور میقات موسی با پروردگار در 40 شب [بقره 51 (2:51) و اعراف 142 (7:142) ] و آوارگی 40 ساله آنان در صحرای سینا میباشد [مائده 26 (5:26) ]. 40 سالگی زمان شکر نعمت نیز میباشد [احقاف 15 (46:15) ].
سوای عنوان کلی بنیاسرائیل، عنوان «اهل الکتاب» که یادآور مسئولیت آنان در برابر کتاب آسمانی میباشد 31 بار در قرآن آمده است. عنوان دیگری که برای عالمان دینی آنها به کار رفته است «اوتواالکتاب» [18 بار] و یا «اوتوا نصیباً من الکتاب» [3 بار] میباشد. تفاوت عنوان عام بنیاسرائیل با عنوان خاص «اوتواالکتاب»، همچون تفاوت عوام با علما، و مکلا با معمّم در فرهنگ مذهبی جامعه ما میباشد. اما عنوان «اهل الکتاب» ظاهراً عالم و عامی را شامل میشود.
385 - در این آیه تعصّب دیگری را به تعلیم الهی از آنان نفی میکند؛ تعصّب اول نسبت به «شخص خود» بود، و تعصّب دوم نسبت به «تعالیم خود». طرف میثاق خدا در قرآن متفاوت ذکر شده است؛ بیش از همه با عنوان بنیاسرائیل یا اهلکتاب [15 بار]، پس از آن از مسلمانان [3 بار: مائده 7 (5:7) ، نساء 21 (4:21) و حدید 8 (57:8) ]، پیامبران [آلعمران 81 (3:81) و احزاب 7 (33:7) ] میباشد.
386 - آیه 101 سوره بقره (2:101) نیز بر همین مقدم داشتن هوای نفس بر هدایتهای الهی، آینده خود را در نفسانیّات دیدن و هدایت را متعلق به گذشته پشت سر شمردن تأکید کرده است.