202 - «مَقَام»، موقعیت و مواضع قیام توحیدی ابراهیم است که در روزگار شرکِ فراگیر، از میان غافلان برخاست و به خداپرستی خالص دعوت کرد. منحصر ساختن آن به مکانی محدود در کنار کعبه، تنزّل دادن موضوع به مراسمی تشریفاتی است. اصلاً حج چیزی جز مقام ابراهیم نیست که هرکس به آن [مقام تسلیم توحیدی] درآید، در امنیّت قرار می‌گیرد. در آیه 125 سوره بقره (2:125) نیز آمده است: از مقام ابراهیم مصلاّیی [وسیله رویکردی به خدا] برگیرید [...وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلًّى...]. مقام نوح نیز قیام توحیدی و تذکراتش به آیات خدا بود، آنگاه که به قومش گفت: ...اگر «مقام» من و تذکراتم به آیات خدا بر شما سخت می‌آید، من بر خدا توکل کردم... [یونس 71 (10:71) - وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِنْ کَانَ کَبُرَ عَلَیْکُمْ مَقَامِی وَتَذْکِیرِی بِآیَاتِ اللهِ فَعَلَى اللهِ تَوَکَّلْتُ...].
«مقام»، مصدر میمی یا اسم زمان و مکان قیام است که بر حسب مورد؛ اگر در مورد خدا باشد، معنای منزلت و جایگاه رفیع دارد [مثل: ابراهیم 14 (14:14) - ...ذَلِکَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِی...]، اگر در مورد فرشتگان باشد، نقش آنها را نشان می‌دهد [صافات 164 (37:164) - وَمَا مِنَّا إِلاَّ لَهُ مَقَامٌ مَعْلُومٌ] و در مورد انبیاء، قیام توحیدی و رسالت آگاهی‌بخش آنان را بیان می‌کند.

203 - ظاهر آیه دلالت بر امنیّت مکان مکّه در ایام حج می‌کند و باطن آن، دلالت بر امنیتی درونی که با پیوستن به توحید خالص ابراهیمی حاصل می‌شود؛ در این حال هم خود در پرتو امنیّت ایمانی قرار می‌گیرد و هم مردم از دست و زبانش در امنیّت قرار می‌گیرند.