إِلَيْهِ يُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ وَمَا تَخْرُجُ مِن ثَمَرَاتٍ مِّنْ أَكْمَامِهَا وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنثَى وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلْمِهِ وَيَوْمَ يُنَادِيهِمْ أَيْنَ شُرَكَائِي قَالُوا آذَنَّاكَ مَا مِنَّا مِن شَهِيدٍ
علمِ ساعت [وقوع قیامت] به او مربوط میشود و هیچ میوهای از پوسته محافظش بیرون نیاید79 و هیچ مادهای باردار نشود و نزاید مگر به علمِ او80 [رستاخیز قیامت نیز همچون فرآیند رسیدن و جدا شدن میوه از درخت و تشکیل نطفه و جدا شدن طفل از رَحِم است] و روزی که آنها [=مشرکین] را ندا میدهند که: کجایند آن شریکان من [که میپنداشتید شفیعان شمایند؟ چرا به یاریتان نمیآیند]؟ گویند: آشکارا [=با صدای بلند] اعلام میکنیم81 هیچ شاهدی از میان ما نیست [=هیچ یاوری مشاهده نمیکنیم].
79- «أَکْمَام» جمع «کَمّ» [پوشاندن]، به غلافی گفته میشود که گُل و میوه را میپوشاند. این کلمه در سوره الرحمن 11 نیز آمده است: «فِیهَا فَاکِهَهٌ وَالنَّخْلُ ذَاتُ الْأَکْمَام».
80- وقتی میوه بر شاخ رسید، سنگین میشود و با سُست شدن بند اتصال، ناگهان جدا شده و فرو میافتد. جنین نیز در رحم مادر نیز وقتی «سنگین» شد، دردِ زایمان فرا میرسد. قرآن زایمان قیامت را همچون زایمان مادر، ناشی از سنگینی [ثقلت] و به صورت ناگهانی وصف کرده است: اعراف 187 (7:187) «ثَقُلَتْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لا تَأْتِیکُمْ إِلاَّ بَغْتَهً».
81- «اذنّاک» همریشه با «اذان» و «مؤذّن» در نماز، اعلام کردنی با صدای بلند است. فعل متعدّی «اَذّن» همواره در قرآن به معنای اعلام آشکار کردن آمده است [اعراف 44 (7:44) و 167 (7:167) ، یوسف 70 (12:70) ، حج 27 (22:27) ، ابراهیم 7 (14:7) ، و فصلت 47 (41:47) ].