أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَن بِهِ اللَّهُ وَلَـوْلَا كَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّ الظَّالِـمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
آیا آنها [=مشرکین] شریکانی [=واسطههایی در حاجات خود] دارند که آیینی بیاجازه خدا برای آنها تشریع کردهاند؟ و اگر نبود آن کلمه فصل38 [=مکانیسم ممانعت از واکنش اعمال و تعویق آن تا پایان عمر]، بیدرنگ میانشان داوری میشد [=بازتاب اعمال دامنشان میگرفت] و بی تردید برای ستمگران [در آخرت] عذابی دردناک است.
38- «فَصْل» جدایی و فاصله افتادن میان دو چیز است. مثل فصول سال و فصول کتاب. قیامت نیز که مستقل و جدای از دنیاست «یوم الفصل» نامیده شده است. اما «کَلِمَهُ الْفَصْل» که در آیه 14 همین سوره و سورههای دیگری «کَلِمَهٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّک» نامیده شده است [یونس 19 (10:19) ، هود 110 (11:110) ، طه 129 (20:129) و فصلت 45 (41:45) ] ظاهرا مکانیسمی است که در مدت عمر دنیایی مانع از بازتاب فوری اعمال سوء میشود و آن را به تعویق میاندازد و به گونه جدایی و فاصله موقت ایجاد میکند. مثل برخی عوامل بیماریزا که سالیانی غیرفعال در بدن باقی میمانند و در شرایط ویژهای حمله میکنند.