وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَهُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن يُدْخِلُ مَن يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِـمُونَ مَا لَهُم مِّن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ
و اگر خدا می‌خواست14 [=مشیت و نظاماتش ایجاب می‌کرد]، همه آنان را اُمتی15 واحد قرار می‌داد [=با اهداف و انگیزه‌هایی یکسان می‌آفرید]، اما کسانی را [که به موهبت اختیار، ایمان آورده و عمل صالح کرده‌اند] طبق نظاماتش در [سایه] رحمت خویش در می‌آورد و ستمگران را هیچ دوست و یاوری نخواهد بود.
14- مطرح کردن مشیّت خدا در اینجا شاید پاسخ به این سؤال مقدّر باشد که «چرا خدا ما را به گونه‌ای خلق نکرده که همه سعادتمند و بهشتی شویم»!؟
«مَن یَشَاء» که «به هر که خواهد» ترجمه می‌شود، ممکن است با «دلبخواه» مصطلح در زبان فارسی اشتباه شود، اما مشیت خدا همان نظامات و قوانین اوست که هر کس خود را با آن هماهنگ سازد سود می‌برد. در مدرسه نیز معلمان هر کس را بخواهند قبول یا ردّ می‌کنند، اما نه به دلخواه، بلکه بر اساس لیاقت‌ها.
15- آدمیان در دوران پیش از موهبت اختیار و دمیده شدن روح الهی، همچون حیوانات، در پیروی از غرائز، امتی یکسان بودند و پس از ماجرای ابلیس و بعثت پیامبران برای هدایت بنی‌آدم در دوراهی‌های زندگی بود که اختلاف آغاز گردید [بقره 213 (2:213) ].
واژه «امت» در قرآن علاوه بر انسان، در مورد همه موجودات روی زمین و پرندگان آسمان، به دلیل اشتراکشان در پیروی از غرائز و فرمان ژن‌ها به کار رفته است: «وَمَا مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ وَلا طَائِرٍ یَطِیرُ بِجَنَاحَیْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُکُمْ...» [انعام 38 (6:38) ].