51- فرعون در این ادعا به دو عامل اساسی قدرت در سرزمین خشک مصر اشاره می‌کند؛ خاک و آب! او مالک مطلق سرزمین مصر بود و مردم آن سرزمین همچون اجاره نشین‌ها باید سالیانه مبلغی به مأموران پرداخت می‌کردند تا فراموش نکنند اربابی دارند.
در مغرب زمین همواره نزاع میان فئودال‌ها بر سر خاک و تصاحب سرزمین‌ها بوده است، اما در مشرق زمین به دلیل کم‌آبی و خشکسالی، زمین بدون آب فاقد ارزش بوده و تأکید فرعون بر «ملک مصر» [اراضی] و نهرهای رود نیل [آب] بر این زمینه تاریخی قرار داشته است. «کارل مارکس» نیز که تحت تأثیر مناسبات سرمایه‌داری در جوامع غربی و نقش تاریخی فئودالیزم بود، در اواخر عمر متوجه تفاوت نقش آب و خاک در مشرق زمین شد و کتاب «وجه تولید آسیایی» را نوشت.

52- جمله «تَجْرِی مِنْ تَحْتِی» را بسیاری از مترجمان «از زیر یا دامنه کاخ من جاری است» معنا کرده‌اند، اما با توجه به کاربرد این جمله در قرآن بهتر است آنرا: «تحت کنترل، اختیار و به فرمان من به مزارع مردم جاری است» معنا کنیم. گفته شده است از رود عظیم نیل در طول مسیر آن برای آبیاری سرزمین پهناور مصر 360 کانال یا نهر حفر شده بود و مدیریت نظام آبیاری تحت کنترل و به فرمان فرعون قرار داشت. همچنانکه از زاینده رود اصفهان نیز انشعاباتی از زمان شاه عباس طبق محاسبات «شیخ بهایی» به صورت دقیق و مهندسی منشعب شده بود.
در قرآن 40 بار در وصف بهشت جمله «تَجْرِی مِنْ تَحْتِها الاَنْهار» تکرار شده است که نمادی است از جریان داشتن دائمی عامل حیات و سبز و خرمی بهشت متقین. اما 4 بار نیز به جای جریان داشتن از «زیر باغ»، به جریان داشتن از «زیر آنها» [مِنْ تَحْتِهِم] اشاره کرده است که مفهوم «تحت کنترل و اختیار» می‌دهد. یکی آیه 51 همین سوره و دیگری آیه 6 سوره انعام (6:6) است که جریان داشتن نهرها را در کنترل و تسلط انسان‌ها نشان می‌دهد. دو مورد دیگر آیات 9 سوره یونس (10:9) و 43 سوره اعراف (7:43) می‌باشند که جریان یافتن نهرهای بهشتی را از زیر [کنترل و اختیار] متقین شمرده است.