1- نام این سوره از آیه 21 آن اخذ شده است: «وَاذْکُرْ أَخَا عَادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقَاف...». «احقاف» جمع حِقْف (ریگزار)، به بیابان‌های خشک و غیر قابل سکونت ربع‌الخالی جنوب عربستان گفته می‌شد که روزگاری سرزمینی آباد و دایر و مسکن قوم عاد بوده است. نام این قوم 24 بار و نام پیامبرشان هود 10 بار در قرآن آمده است. شهر اِرَم با کاخ‌ها و ستون‌های سنگی بلند، که نظیرش ساخته نشده بود (فجر 6 و 7)، نماد تمدّن این قوم به شمار می‌رفته است. وعده ریزش فراوان باران و افزایش نیرومندی قوم، در صورت تغییر رویه و رفتار و آمرزش‌طلبی (هود 50 تا 60)، و انقراض آنان با «الرِّیحَ الْعَقِیم» (ذاریات 41) و «بِرِیحٍ صَرْصَرٍ عَاتِیَه» (حاقه 6)، که هفت شبانه روز بر آنها وزید، دلالت بر همین بادخیز بودن منطقه می‌کند.
مشخصه اصلی سوره احقاف، که آخرین سوره از مجموعه سوره‌های هفتگانه با حروف «حم» است، «انذار» از عواقب گمراهی در دنیا و آخرت می‌باشد که محور سوره را تشکیل می‌دهد. رسالت پیامبر مکرم اسلام(ص) و پیام توحیدی قرآن نیز انذار به کافران و مشرکان و ظالمین و بشارت بر محسنین، مؤمنین و متّقین بوده است.
آیات این سوره در سه مقطع زمانی متفاوت در دوران مدینه نازل شده است: 1- آیات 1 تا 13 و 26 تا 27 در سال دوم هجرت؛ 2- آیات 14 تا 25 و 28 تا 31 در سال هشتم هجرت؛ 3- آیات 32 تا 35 در سال نهم هجری.

2- حروف مقطعه «حم» اشاره‌ای است به دو نام نیکوی «رحیم» و «حکیم»، که نزول تدریجی قرآن از آن دو سرچشمه می‌باشد. در متن هفت سوره‌ای که با این حروف افتتاح شده‌اند، تنها مشتقات برگرفته از دو کلمه «رحمت و حکمت» [با دو حرف ح و م] در همه آنها تکرار شده و مضمون مشترک میان این مجموعه به شمار می‌رود. کلمه مشترک دیگری مشتمل بر این دو حرف در این مجموعه یافت نمی‌شود. برای شرح بیشتر رک به کتاب «حروف مقطعه در قرآن» صفحات 60 تا 81 از همین قلم. درضمن مجموع حروف «ح» و «م» در این هفت سوره مضربی از عدد 19 می‌باشد 19 x 113 = 2147