يَاأَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِّـمَا مَعَكُم مِّن قَبْلِ أَن نَّطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا
ای کسانی که کتاب [=تورات] داده شدهاید، به آنچه نازل کردهایم، [قرآنی] که تصدیقکننده [حقایقی از تورات] است که میان شماست 120 ایمان بیاورید، پیش از آن که [استعداد حقپذیری] وجوهی 121 را محو کنیم 122 درنتیجه به واپسگراییشان برگردانیم، یا همچون «اصحاب روز شنبه» 123 از رحمت دورشان سازیم، و فرمان خدا انجام شدنی است.
120- در قرآن 14 بار بر تصدیق قرآن نسبت به حقایقی از تورات و انجیل و یکبار بر تصدیق پیامبر اسلام بر آن دو کتاب آسمانی تأکید شده است (بقره 41 (2:41) و 89 (2:89) و 91 (2:91) و 97 (2:97) و 101 (2:101) ، آلعمران 3 (3:3) ، نساء 47 (4:47) ، مائده 48 (5:48) ، انعام 92 (6:92) ، یونس 37 (10:37) ، یوسف 111 (12:111) ، فاطر 31 (35:31) ، احقاف 12 (46:12) و 30 (46:30) ). بدیهی است این تصدیق نسبت به حقایق مندرج در کتابهای مقدس است، نه آنچه در طول تاریخ تحریف یا به آنها اضافه شده است.
تورات کنونی از 5 کتاب درباره وقایع و حوادث پس از درگذشت موسی(ع) و تاریخ پر فراز و نشیب آن قوم و جنگها و پادشاهان آنهاست. انجیل کنونی نیز که متشکل از 4 کتاب (متی، مرقس، لوقا و یوحنا) میباشد، بعد از حضرت عیسی(ع) توسط حواریون نوشته شده است. در آن دوران اناجیل متعدد دیگری نیز وجود داشته که به خاطر ایجاد وحدت پیرامون انجیل فعلی، کنار گذاشته شده است. در هرحال اثری از متن اصلی و اولیه انجیل در دست نیست و از نظر تاریخی سندی وجود ندارد که تعالیم آن پیامبران عیناً به نسلهای بعد منتقل شده باشد. در دوران اسارت بنیاسرائیل توسط «بُخت النصر» و به بردگی بردن آنان به بابِل نیز آثارشان به کلّی محو شده و معلوم نیست بازنویسی بعدی تورات توسط کاهنان چقدر اصالت دارد! با این حال تورات و انجیل فعلی با وجود تحریفات و افزودههای بعدی، حاوی مطالب اصیلی از آن دو پیامبر بزرگ است که مورد تصدیق قرآن میباشد.
121- منظور از وجوه در این آیه، چهرهها، سران، رهبران و شخصیتهای حق «وجیه المله» یا باطلی است که مردمان را به وحدت و همدلی، یا تفرقه و اختلاف سوق میدهند. هرچند تودههای عادی مردم نیز در این جهتگیریها و تخاصمات اجتماعی نقش دارند، ولی سهم پیشوایان جامعه (وُجُوهٌ) قابل مقایسه با نقش آنان نیست.
معنای ظاهری «وجه»، همان چهره و روی آدمی است، اما از آنجایی که روی آوردن به هر چیز، نشانه رویکرد دل به آن است، معنای باطنی این کلمه اهداف و آرمانهایی است که به آن روی میآوریم. مثلا آنگاه که ابراهیم(ع) پس از روی آوردن به ستاره و ماه و خورشید و مشاهده افول آنان، به آفریدگار آنها روی آورد، گفت: «إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ...» (انعام 79 (6:79) )، مسلماً متوجه ساختن وجه خود، همان نگاه دل و هدفگیری در زندگی است. اصطلاحات: «ابتغاء وجه الله» (پىجوئی وجه خدا) و «یریدون وجه الله» (خواستن وجه خدا)، که به کرّات در قرآن تکرار شده، (از جمله: بقره 115 (2:115) و 272 (2:272) ، رعد 22 (13:22) ، روم 38 (30:38) و 39، رحمن 27 (55:27) ، انسان 9 (76:9) ، لیل 20 (92:20) ، و...)، همان جهت و هدف خدایی است که مؤمن به آن روی میآورد. چنین است تسلیم کردن وجه خود به خدا (...أَسْلَمْتُ وَجْهِیَ لِلَّهِ...- آلعمران 20 (3:20) ). این که در قرآن گفته شده در قیامت کسانی با وجه خود به آتش میافتند، منظور همین اهدافی است که به آن روی میآورند (از جمله اسراء 97 (17:97) ، فرقان 34 (25:34) ، قمر 48 (54:48) ).
122- « طَمَسَ» نوعی محو کردن یا محو شدن است. مثل زوال نور ستارگان (مرسلات 8 (77:8) )، کوری ظاهری یا باطنی (یس 66 (36:66) و قمر 37 (54:37) )، نابودی و محو اموال (یونس 88 (10:88) )، اما محو وجوه (صورتهای باطنی و توجهات دل) و برگرداندن آنها به پشت (ارتجاع و عقبگرد)، فطرت انگیزنده به سوی سعادت را تغییر میدهد و به قهقرا میکشاند. این تغییر شخصیتی را قرآن بارها وصف کرده است، از جمله: «...یَرُدُّوکُمْ بَعْدَ إِیمَانِکُمْ کَافِرِینَ» (آلعمران 100 (3:100) ). به کار بردن ضمیر متکلم معالغیر (نا)در افقال این آیه (نَزَّلْنَا، نَطْمِس، فَنَرُدَّهَا، نَلْعَنَهُم، لَعَنَّا) نقش نظامات مقدّر شده در جهان و در فطرت آدمی و نقش نیروهای کارگزار (فرشتگان) و نیز خود شخص را شامل میشود.
123- معنای «سَبْتِ» تعطیل است، همان طور که قرآن خوابِ شب را عامل تعطیل کار و تلاش روزانه (سُبات) نامیده است (فرقان 47 (25:47) و نبأ 9 (78:9) ). حکم تورات در تعطیل روز شنبه برای این بود تا یهودیانِ مال دوست و منفعت طلب حداقل هفتهای یکروز کارِ خود را تعطیل کنند و با پرداختن به امور عبادی یا اجتماعی، از پیله شخصی منافع فردی بیرون آیند. یهودیان بر این باور بودند که خدا جهان را در 6 روز آفریده و روز هفتم استراحت کرده است! و خروج بنیاسرائیل از مصر و نجاتشان از نظام فرعون در روز شنبه بوده است. قرآن ماجرای اصحاب سبت را به اشاره در این آیه و آیه 154 نساء (4:154) و سورههای بقره 65 (2:65) و نحل 124 (16:124) و نیز به تفصیل در آیات 163 (7:163) تا 168 سوره اعراف بیان کرده است.