أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُـولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَـؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا
آیا به کسانی [از علمای دینی یهود] که نصیبی از کتاب داده شدهاند 130 نمینگری [که چگونه برای رسیدن به مقام و منافع دنیایی] به بُت و طاغوت میگِروند 131 و درباره کافران [=مشرکان بُتپرست] میگویند: اینها از کسانی که [به اسلام] ایمان آوردهاند ره یافتهترند!! 132
130- ر ک به پاورقی 110 همین سوره (دو سطر اول) (4:44) .
131- کلمه «جِبْت» فقط همین یکبار در قرآن آمده است. لغت نامه «المنجد» جِبْت را : بُت، صنم، ساحر، جادوگر، بیارزش، خدای قلابی و دروغین شمرده است. «طاغوت» از مصدر طغیان، به هر طغیانگر متکبری گفته میشود که با ظلم و ستم و خودمحوری، میان مردم حکومت میکند. عنوان طاغوت 8 بار در قرآن تکرار شده است: عمدتاً در برابر الله (نساء 76 (4:76) و زمر 17 (39:17) )، توصیه به انکار او (بقره 256 (2:256) و 257)، و نفی داوریاش (نساء 60 (4:60)). خداوند دوری از طاغوت (زمر 17 (39:17) ) را فرمان داده، و فرمانبران و سرسپردگان طاغوت را مذمّت کرده است (نساء 51 (4:51) و 60 (4:60) ).
شرک موجب خودشیفتگی و غرور میشود و با فراموش شدن ارزشهای اخلاقی و اسماء نیکوی خدا، یا معبودهای خیالی باطل (جِبْت) جایگزین خدا در دلهای تهی از معنویت میشود، یا طاغوتهای زمانه و اربابان زر و زور و تزویر.
132- ظاهراً اشارهای است به حمایت یهودیان از ائتلاف مشرکان در جنگ احزاب علیه مسلمانان و ترجیح دادن مشرکان بُتپرست بر آنها، به خاطر حسادت و خودبرتربینی دینی. مفسرین گفتهاند پس از شکست سهمگین مسلمانان در جنگ اُحُد، کعببناشرف از رؤسای قبایل یهودی اطراف مدینه، موقع را برای ریشهکن کردن اسلام مغتنم شمرده و در ملاقات با مشرکان قریش ضمن تأیید مواضع و برتری عقاید آنان نسبت به مسلمانان، وعده توطئهآمیز حمایت از مشرکان را داده بود (السیره النبویّه، ج 3 ص 11).