170- این آیه هشداری است به مسلمانانی که جان خود را از شرّ جنایتکاران نجات داده و با مهاجرت از مکه در مدینه اسکان گزیده بودند، حال آنکه مردان و زنان سالخورده و کودکان خردسال آنها که توان پیمودن راه طولانی مکه به مدینه را نداشتند، همچنان بی‌سرپرست و یاور در دیارِ ستمگران باقی مانده و برای نجات از آن شرایط و پیوستن به خانواده و همفکران خود در مدینه به درگاه خدا استغاثه می‌کردند.
مستضعفین، یعنی به ضعف و ذلّت کشیده شدگان، اما چند نکته کلی نیز درباره استضعاف و مستضعف در فرهنگ قرآن به بهانه این آیه توضیح داده می‌شود:
1- استضعاف در فرهنگ اسلامی ناشی از عدم آزادی در انجام فرائض و اعمال دینی می‌باشد.
2- واژه مستضعف تنها در حوزه ایمان و جهان‌بینی توحیدی مطرح می‌باشد، بنابراین نمی‌توان آن را در چهارچوب مسائل و روابط اقتصادی محدود و منحصر نمود. استثمار از عوارض و نتایج استضعاف است، نه علت موجده آن، و مستضعف در برابر مستکبر است، نه سرمایه‌دار!
3- استضعاف ممکن است به دلایل طبیعی و ذاتی باشد (مثل اقوام دور افتاده و بی‌خبر از پیامبران و یا کودکان و عقب افتادگان ذهنی) و یا عارضی (مثل ملت‌های دربند و اسیر توسط مستکبرین).
4- مستضعفین دسته نخست از مسئولیت معاف هستند، اما دسته دوم در پیشگاه الهی موظف و مسئول‌اند و در صورت عدم مبارزه با مستکبرین و تسلیم شدن به شرایط ذلت‌بار حاکم بازخواست خواهند شد.
5- حالت استضعاف در هیچ ملتی ثبات و دوام همیشگی ندارد، ممکن است مستضعفینی پس از آزادی و تسلط بر مستکبرین، خود استکبار و ستمگری کنند و موجب پیدایش مستضعفین جدیدی گردند.
6- وعده الهی برای نجات مستضعفین و پیشوایی و وراثت نهایی آنها در زمین، منحصراً شامل مؤمنین مبازر و مصلحین می‌گردد و هیچ ملت مستضعف و ضعیفی به خودی خود از ضعف و ذلّت به آزادی و استقلال نمی‌رسد.
7- پیامبران و اولیاء برگزیده الهی بیش از سایر مؤمنین در راه استقرار نظام توحیدی، از ناحیه مستکبرین تاریخ، به استضعاف کشیده می‌شدند.

171- برای مفهوم کلمات ولی و نصیر به پاورقی‌های 11 و 12 همین سوره (4:4) نگاه کنید.