وَيَقُـولُونَ طَاعَةٌ فَإِذَا بَرَزُوا مِنْ عِندِكَ بَيَّتَ طَائِفَةٌ مِّنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُـولُ وَاللَّهُ يَكْتُبُ مَا يُبَيِّتُونَ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا
[در حضور تو] اظهار فرمانبرداری [برای مشارکت در جهاد] میکنند، با این حال وقتی از [حالت پنهانکاری] نزد تو بیرون میآیند، 182 گروهی از آنها خلاف آنچه [از ضرورت همبستگی علیه تجاوز دشمن] میگویی، شبانه توطئه میکنند. 183 حال آنکه خدا آنچه در پنهان توطئه میکنند ثبت میکند. پس [با وجود این خیانتها] درگیرشان مشو 184 و به خدا توکل کن که خدا در وکالت [=سپردن کارها به مشیّت او] کفایت میکند.185
182- «بَرَزُواْ»، از ظهور و «بروز»، آشکار شدن، و مفهوم مقابل آن پوشیده و پنهان شدن است. به کار بردن فعل «بَرَزُوا» به جای خرجوا، نوعی افشای نیّات پنهان و آشکار کردن ماهیّت و ماسک منافقانه منافقین است.
183- «یُبَیِّتُونَ» از ریشه «بَیت» (مسکن- خوابگاه)، همچون بیتوته (شب را بیدار ماندن)، دلالت بر انجام کاری در تاریکی و پنهانی میکند.
184- ر ک به پاورقی شماره 153 همین سوره (4:153) . نکته بس مهمی در ارتباط با آزادی مخالفین در این آیه آموزش داده شده است؛ آزادی برای تشکیل جلسه مخفی شبانه علیه نظریات پیامبر در مقام حاکم و فرمانده سپاه در مقابله با دشمن! درست است که توطئه منافقانه آنان محکوم شده است، ولی کیفری دنیایی برای چنین اقدامی، که به هنگام جنگ توسط نظامهای سیاسی دمکرات هم تحمّل نمیگردد، تعیین نشده است. سیاق جنگی و محور بودن موضوع جنگ در این آیات را که در متن آیات جهادی (66 تا 104) قرار گرفته است، به وضوح میتوان دریافت، بنابراین بدیهی است که اعلام مواضع موافق منافقین با تصمیمات پیامبر در دفاع از مدینه هنگام ملاقات با او، و اتّخاذ مواضع خلاف آن در محافل پنهانی شبانه، در مورد جنگ بوده است، نه احکام شرعی و عبادی.
185- وکیل به معنای کارگذاری که شایسته است بندگان به او توکل کنند، از نامهای نیکوی الهی میباشد که در قرآن با اوصاف: «کفی بالله وکیلاً» (خدا در کارگذاری کافی است- 6 بار)، «هو علی کل شیء وکیل» (او بر هر چیزی وکیل است- 3 بار)، «نعم الوکیل» (چه وکیل خوبی) و... تکرار شده است.