192- این نکته در مسئله «آزادی ملت و حقوق فردی شهروندان» حائز اهمیت بسیاری است. کمتر کشوری در دنیای متمدّن و مدّعی حقوق بشر و آزادی ملت در دنیای امروز می‌توان یافت که خدمت سربازی و شرکت در جنگ را به اختیار شهروندان و تمایل فردی آنان واگذار کرده باشد، محاکمه و زندان یا محرومیت از برخی حقوق مدنی، بخشی از قوانین مصوب جوامع امروزی است. با آگاهی به این آیه بود که امام علی(ع) در دوران خلافت به فرماندهان لشگر خویش در مقابله با دشمنان ابلاغ کرد: «با کسانی که فرمانبردار تو هستند، در برابر کسانی که عصیانت می‌کنند مقابله کن، و با تکیه بر مطیعان از مخالفان بی‌نیاز باش، زیرا آنکه از شرکت در نبرد کراهت دارد، نبودنش بهتر از حضور و در خانه نشستنش بهتر از شرکتش در جبهه است» (نهج‌البلاغه نامه شماره 4).

193- «بَأْس» شدت و حِدّت نشان دادن در اختلافات یا جنگ است، اما در مورد خدا به معنای کیفر و عذاب ستمگران می‌باشد.

194- «نَکَالً» از ریشه «نِکْل» (زنجیر)، عقوبت بازدارنده‌ای است که موجب عبرتِ شخص یا دیگران گردد و آنها را از ارتکاب چنان عملی باز دارد. مثل جرایم رانندگی که ترس از آن مانع قانون‌شکنی می‌شود. نکال مثل کیفر سرقت است (مائده 38 (5:38) )، و تنکیل (در باب تفعیل) اِعمال مجازات است.