مَّا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ
هیچ سخنی به زبان نمیآورد،27 مگر آن که بر آن مراقبی حاضر آماده [=طراحی و تعبیه شده] است.28
27- «قَوْل» همان سخن و گفتار و «لفظ» به زبان آوردن و ادای سخن با لب و دهان است. معنای اصلی «لفظ» بیرون انداختن است. مثل آب دهان، آرد از آسیاب و امثالهم. پس سخن تا سنجیده و سبک سنگین نشود نباید ادا گردد. از سخنان حکیمانه امام علی(ع) است که: بارخدایا، اشارات کنایهآمیز گوشه چشم، سخنان سقط شده، خواهشهای دل و لغزشهای زبانم را بیامرز «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی رَمَزَاتِ الْأَلْحَاظِ وَسَقَطَاتِ الْأَلْفَاظِ وَشَهَوَاتِ الْجَنَانِ وَهَفَوَاتِ اللِّسَانِ» [نهجالبلاغه خطبه 78].
28- اصل کلمه «رقب»، حفظ و انتظار است و مراقبت و ترقّب [چشم انتظار بودن] از همان ریشه میباشد. «رقیب» نیز که از اسماء نیکوی الهی است، دلالت بر مراقبت و محافظت از اعمال بندگان میکند [نساء 1 (4:1) و مائده 117 (5:117) ].
«عِتَاد» از ریشه «عَتَدَ»، آماده شدن، و «عَتِید» [در باب فعیل] نهایت آمادگی و حضور را میرساند. این کلمه در آیه 23 نیز آمده است. فعل «أَعْتَدْنَا» که 13 بار در قرآن تکرار شده به نظاماتی اشاره میکند که از پیش طراحی و تعبیه شده است.