وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ
و زمین را [نیز] گستراندیم9 و در آن کوههای نگه دارندهای10 [همچون لنگر کشتی] پی افکندیم و از گونههای [گل و گیاه] زیبای فرحبخش11 در آن رویاندیم.
9- گفته میشود کره زمین در 6/4 میلیارد سال پیش با جدا شدن از خورشید تولد یافته و تا حدود یک میلیارد سال زیر بمباران قطعات باقی مانده از پیدایش منظومه شمسی قرار داشته که اقیانوسی از مواد مذاب [ماگما] با درجه حرارتی بیش از هزار درجه سانتیگراد در آن غلیان میکرده است، به تدریج با برخورد ستارههای دنبالهدار محتوی آب، یا ریزش سیل و بارانهای اسیدی بر زمین، سطح خارجی آن در طول حدود پانصد میلیون سال به تدریج سرد و به اقیانوسی اسیدی تبدیل شده است که با تهنشین شدن عناصر سنگینتر، همچون آهن، در آغاز هسته مرکزی و سپس گوشته و در نهایت پوسته نازک و جوّ بیرونی زمین شکل گرفته است. امتداد یافتن پوسته زمین [مَدَّ الْأَرْضَ] که در آیه 30 نازعات (79:30) [وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا] به دحو= بسط و گسترش آن، و در سورههای دیگر به فراگیری فرش مانند آن اشاره شده [ بقره 22 (2:22) - الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا... ؛ ذاریات 48 (51:48) - وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ] تماماً بیانگر پیدایش تدریجی پوسته فعلی زمین، با فروکش کردن بخشی از آبهای سطح آن به اعماق زمین و تبخیر آن و تشکیل جوّ، بوده است. و نیز ممکن است منظور از «مَدَّ الْأَرْضَ»، سرد شدن تدریجی قسمتی از همان اقیانوس مذاب اولیه بوده باشد [والله اعلم].
10- فعل «أَرْسَاء» در باب افعال، از ریشه رَسَوَ [ثبوت و رسوخ]، دلالت بر میخکوب کردن خشکیهای زمین بر اقشار زیرین از طریق کوهها میکند. «رواسی» جمع «راسیه» به معنای لنگر، موجب توقف کشتی در بندر میگردد. این اصطلاح 10 بار در قرآن تکرار شده است.
11- «بَهِیج» از ریشه «بَهَجَ» [خوش منظر]، به باغ و بوستان شادیبخش با گلهای زیبای آن گفته میشود، این جمله عیناً در آیه 5 سوره حج (22:5) و مشابه آن در نمل60 (27:60) «...فَأَنْبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَه...» نیز آمده است.