45- «دُونَ ذَلِکَ» یعنی نزدیک‌تر از عذاب آخرت که ظاهراً همان بازتاب اعمال سوء و ستمگری در همین دنیا می‌باشد. آیه 21 سوره سجده (32:21) نیز اشاره به همین بازتاب دنیایی اعمال است «وَلَنُذِیقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الْأَکْبَرِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ».
نکته قابل تدبر این که به جای «تکذیب» مشرکان، «ظلم» آنان را عامل عذابشان شمرده است. کماآنکه پیامبر اسلام فرمود: «اَلْمُلکُ یَبْقی مَعَ الْکُفرِ وَ لا یَبقی مَعَ الظُّلم» [مملکت با کفر باقی می‌ماند ولی با ظلم نمی‌ماند].