وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ
و [خداوند] زمین را برای موجودات13 [و انسانها] آرام و قرار داد.14
13- در این بخش هفت گروه از نعمتهای الهی در زمین و آسمان و دریا معرفی شده و هفت بار جمله «فَبِأَیِّ آلاَءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَان» تکرار گشته است. نعمات زمینی خود به دو دسته: 1- انواع میوهها [باغها]، 2- انواع حبوبات [مزارع] تقسیم میشوند. نعمت آسمانی نیز شامل دو دسته: 1- منشأ آفرینش انسان از گِل رُس خشک شده و پیدایش انرژیها [جن]، ناشی از فرآیند برخورد امواج و عناصر کیهانی با جوّ زمین و فعل و انفعالات شیمیایی ترکیب نزولات جوّی با عناصر مادّی و رسوبات رُسی سواحل دریاهای دوران اولیه، 2- تنوع مشرق و مغرب ناشی از حرکات وضعی و انتقالی زمین به دور خورشید که فصول مختلف را پدید میآورد. و بالاخره دسته سوم، نعمات دریایی شامل سه گروه میباشد: 1- سیستم دوگانه آبهای شور و شیرین زمین، 2- استخراج لوءلوء و مرجان، 3- حرکت کشتیهای کوهپیکر به نیروی باد.
نعمات هفتگانه فوق بهرهمندیهای انسان در زندگی دنیا میباشد که موقّت و فنا شدنی است، اما آنچه باقی میماند، بهره معنوی انسان از دوران زندگی و تلاشهای او در مسیر و هدف [وجه] پروردگار ذوالجلال والاکرام است.
«أَنَام» فقط یک بار در قرآن آمده است، گویا این کلمه اصلا غیر عربی بوده و احتمالا معنای موجودات و حیات به طور عام را دارد.
14- زمین میلیونها سال زیر بمباران شهاب سنگها و ستارههای دنبالهدار بوده است، به نظر میرسد آیه «وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَام» اشاره به آرام و قرار گرفتن زمین و آمادگی آن برای پیدایش حیات و زیست موجودات پس از آتشفشانها و زلزلههای اولیه باشد.
فعل «وَضَعَ»، نُه بار در قرآن، در «وضع حمل» [زایمان] پس از نه ماه درد و رنج آمده است. همچنین در برداشتن بار سنگین از پشت [انشراح 2 (94:2) ]، سبک کردن بار سنگین جنگ [محمد 4 (47:4) ] و امثالهم. زمین نیز در دوران اولیه خود در عمر 4/6 میلیاردی با همه سختیهایش سرانجام آرام یافت و مهد و گهواره همه موجودات و انسان شد [نبأ 6 (78:6) ، طور 53 (52:53) و زخرف 10 (43:10) ].